ΣΠΟΡΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ

Ζωή στο φοινικόδασος με σπόρους από την κατάψυξη
Είχαν συλλεχθεί από την περιοχή του Πρέβελη το 2001
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Γιώργος Κώνστας
Γενετικό υλικό από τους φοίνικες του Πρέβελη βρίσκονται στην τράπεζα σπόρων και διατηρούνται σε θερμοκρασία -20 βαθμών Κελσίου
Οι σπόροι από τους φοίνικες του Πρέβελη, που είχε συλλέξει πριν από εννέα χρόνια η Τράπεζα Σπόρων του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ)
μπορούν να αναγεννήσουν το φοινικόδασος που έγινε πριν από μερικές ημέρες στάχτη.
Η συλλογή των σπόρων είχε γίνει στο πλαίσιο της προσπάθειας που καταβάλλει το ΜΑΙΧ για τη διάσωση ειδών που βρίσκονται υπό εξαφάνιση όπως ο Φοίνικας του Θεόφραστου που συναντάται στο Βάι, σε διάφορα σημεία στην Κρήτη και στη Νοτιοανατολική Τουρκία.

Στον ειδικό θάλαμο διατήρησης των σπόρων, σε θερμοκρασία-20, οι βιολόγοι της Τράπεζας Σπόρων συγκεντρώνουν γενετικό υλικό τόσο από άγρια φυτά, όσο και από καλλιεργήσιμες ποικιλίες.

«Συλλογές σπόρων έχουν πραγματοποιηθεί από την περιοχή του Πρέβελη το έτος 2001, έπειτα από σχετική άδεια του υπουργείου Γεωργίας. Οι σπόροι μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα στις εγκαταστάσεις της Τράπεζας Σπόρων και έκτοτε φυλάσσονται στον ειδικό θάλαμο κατάψυξης. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το φυτώριο της Διεύθυνσης Δασών Χανίων για αναπαραγωγή του φοίνικα. Σε περίπτωση που σε 3-4 χρόνια παρατηρηθούν προβλήματα στη φυσική αναγέννηση του είδους στον Πρέβελη- είμαστε αισιόδοξοι ότι αυτό δεν θα συμβεί!- θα μπορούσαν τα φυτά αυτά να χρησιμοποιηθούν στην αναδάσωση της περιοχής», λέει η Χριστίνα Φουρναράκη, υπεύθυνη της Μονάδας Διατήρησης Μεσογειακών Ειδών του ΜΑΙΧ. Αυτό που επισημαίνουν οι βιολόγοι είναι ότι για την αναγέννηση του φοινικόδασους του Πρέβελη δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν σπόροι από το άλλο φοινικόδασος της Κρήτης, αυτό του Βάι. «Είναι λάθος να χρησιμοποιηθεί γενετικό υλικό από το Βάι και να μεταφυτευθούν στον Πρέβελη φοίνικες από αυτήν την περιοχή», λέει η κ. Φουρναράκη και εξηγεί ότι «παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των δύο πληθυσμών. Παράδειγμα οι σπόροι από τον Πρέβελη είναι πιο μεγάλοι και πιο στρογγυλοί στις άκρες σε σχέση με αυτούς από το Βάι. Επίσης παρατηρήθηκαν μικρές διαφορές στη φυτρωτική τους συμπεριφορά. Είναι βέβαια το ίδιο είδος, αλλά οι διαφορές που παρατηρήθηκαν μας κάνουν να υποθέτουμε κάποια γενετική διαφοροποίηση μεταξύ των διαφορετικών περιοχών. Γι΄ αυτό τον λόγο είναι μεγάλο λάθος να μεταφερθεί γενετικό υλικό από τη μία περιοχή στην άλλη καθώς καταστρέφεται κάτι που για εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια έχει δημιουργήσει η φύση. Δυστυχώς, αυτό είναι κάτι που δεν λαμβάνεται υπόψη στις περισσότερες περιπτώσεις αναδασώσεων στη χώρα μας και μεταφέρεται γενετικό υλικό από το ένα μέρος της Ελλάδας στο άλλο. Ευτυχώς, στην περίπτωση του Πρέβελη, η Διεύθυνση Δασών στο Ρέθυμνο κατανοεί πλήρως το πρόβλημα».


Γενετικό υλικό από 700 συλλογές

Η ΤΡΑΠΕΖΑ Γενετικού Υλικού του ΜΑΙΧ είναι η μοναδική οργανωμένη στη χώρα μαζί με αυτήν του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ωστόσο η έλλειψη κεντρικής χρηματοδότησης δεν επιτρέπει την περαιτέρω επέκτασή τους. «Διαθέτουμε γενετικό υλικό από άγρια φυτά, πάνω από 700 συλλογές, καθώς και πολύ μεγάλη ποικιλία σπόρων καλλιεργήσιμων φυτών από το Νότιο Αιγαίο και την Κρήτη. Δυστυχώς δεν υπάρχει κεντρική χρηματοδότηση και βασιζόμαστε μόνο σε πόρους μέσω προγραμμάτων», λέει η βιολόγος του ΜΑΙΧ Γιώτα Γώτσιου. Σύμφωνα με την κ. Φουρναράκη, «είμαστε από τις πλούσιες περιοχές στην Ευρώπη σε αυτοφυή και ενδημικά φυτά. Ωστόσο δεν έχουμε τράπεζες γενετικού υλικού, όταν στην Ιταλία λειτουργούν 18 και στην Ισπανία 10. Σε κάθε περιφέρεια πρέπει να υπάρχει τράπεζα αυτοφυών φυτών και μία εθνική κεντρική τράπεζα που θα αναλαμβάνει την οργάνωση και θα έχει την εφεδρική συλλογή του υλικού».