ΣΠΟΡΟΙ ΑΠΟ ΓΕΡΜΑΝΙΑ- ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ
Σπόροι σπάνιων ποικιλιών επιστρέφουν στα Χανιά
Γιώργος Κώνστας | 11-02-2011

'Σπάνιες ποικιλίες σπόρων -άγριων αλλά και καλλιεργήσιμων φυτών- που οι Ναζί είχαν πάρει από την Κρήτη προκειμένου να τους εξελίξουν, είναι τώρα στα χέρια μας', λέει η βιολόγος του ΜΑΪΧ, κα Αδαμαντία Κοκκινάκη, δείχνοντάς μας ορισμένες από τις 200 περίπου ποικιλίες σπόρων, που για χρόνια φυλάσσονταν και αναπαράγονταν στη Γερμανία και που εδώ και μερικές εβδομάδες επεστράφησαν στον τόπο προέλευσής τους, την Τράπεζα Γενετικού Υλικού του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων.

Πίσω στα 1942, βοτανολόγοι των Ναζί με επικεφαλής τους καθηγητές Stube και Rechinger διατρέχουν όλη την Κρήτη από την άνοιξη ως το καλοκαίρι. Είναι μια δουλειά που έκαναν συστηματικά σε όλα τα Βαλκάνια συλλέγοντας σπάνιους σπόρους. 'Στόχος τους, ξέροντας πως η Ελλάδα είναι πολύ πλούσια σε βιοποικιλότητα, είναι η συγκέντρωση σπόρων από διάφορα φυτά προκειμένου να τα εξελίξουν και να βελτιώσουν τις δικές τους καλλιέργειες, να φτιάξουν δικές τους βελτιωμένες ποικιλίες' επισημαίνει η κα Χριστίνα Φουρναράκη, υπεύθυνη της Μονάδας Διατήρησης Μεσογειακών Ειδών του ΜΑΪΧ.
Οι Γερμανοί κρατούν αναλυτικό ημερολόγιο με τις επισκέψεις τους σε διάφορα σημεία, ακόμα και τα πιο απόμακρα όπως η Αγρια Γραμπούσα και η Γαύδος προκειμένου να συλλέξουν σπάνιο γενετικό υλικό. Οι πρώτες συλλογές φυλάχθηκαν στην Αυστρία για δύο χρόνια, μετά στην Ανατολική Γερμανία και τώρα στην Εθνική Γενετική Τράπεζα της Γερμανίας. Από εκεί το ΜΑΪΧ προμηθεύτηκε μέρος του γενετικού υλικού, που είχαν συγκεντρώσει οι Ναζί από την Κρήτη πριν από 70 χρόνια. 'Μπαίνοντας στο site της Γερμανικής Γενετικής Τράπεζας βλέπεις το υλικό που έχουν και μπορείς να ζητήσεις κάποια σπορομερίδα -ένα δείγμα σπόρων- που είναι αναπαραγωγή από τους σπόρους που είχαν πάρει το 1942. Αυτό ακριβώς κάναμε και εμείς', αναφέρει η κα Κοκκινάκη συμπληρώνοντας στη συνέχεια πως 'μάθαμε ότι είναι διαθέσιμα δείγματα, μπήκαμε στη λίστα, είδαμε τι υλικό είχαν από την Ελλάδα και αποφασίσαμε να πάρουμε αυτά που πάρθηκαν από την Κρήτη καθώς είμαστε Ινστιτούτο. Ηταν περίπου 205 οι συλλογές από την Κρήτη και τις πήραμε σχεδόν όλες. Η επόμενη παραγγελία που θα δώσουμε θα αφορά συλλογές από την Πελοπόννησο, όπου έγινε πολύ μεγάλη συγκέντρωση γενετικού υλικού. Αυτό το υλικό κάθε 5 - 10 χρόνια του έκαναν αναπαραγωγή προκειμένου να το εξελίξουν και να το διατηρήσουν'.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
Ανάμεσα στους σπόρους που ήλθαν από τη Γερμανία συναντούμε πολλές ποικιλίες που δεν υπάρχουν πια και που δεν καλλιεργούνται στην κρητική γη. Οπως σπόροι σταριού, κριθαριού, βρώμης αλλά και φασολιών, φάβας -μια εξ αυτών μάλιστα ίδια με την φάβα Σαντορίνης- και πολλοί από άγρια ενδημικά φυτά της Κρήτης. 'Ακόμα και στην Αγρια Γραμπούσα είχαν φτάσει για να πάρουν υλικό από άγρια φυτά', αναφέρει η κα Φουρναράκη.
Στόχος του ΜΑΪΧ είναι να μπορέσει να αναπαραγάγει τις ποικιλίες των σπόρων που έχει πλέον στη διάθεσή του, να δουν το προϊόν της καλλιέργειας προκειμένου να μπορέσουν να το διαθέσουν και πάλι σε αγρότες και παραγωγούς, που επιθυμούν να αναπτύξουν και πάλι τις παλιές ποικιλίες.
Για την ώρα οι σπόροι ετοιμάζονται για να αποθηκευτούν στους -20 βαθμούς της Γενετικής Τράπεζας Σπόρων του Ινστιτούτου.

Στόχος η δημιουργία δικτύου διατήρησης ποικιλιών

'Αυτό που μας ενδιαφέρει να κάνουμε είναι ένα δίκτυο διατήρησης παλιών ποικιλιών¨, τονίζει η κα Κοκκινάκη. Η Τράπεζα Σπόρων πέρα από τη διατήρηση διαφόρων ποικιλιών θα είναι σε θέση να δίνει πληροφορίες στους παραγωγούς για το πώς γίνεται η αναπαραγωγή και η διατήρησή τους. Στο πλαίσιο αυτό η Γενετική Τράπεζα του ΜΑΪΧ συνεχώς εμπλουτίζεται με υλικό από βιοκαλλιεργητές όπως ο Ν. Παγιαυλάς, καθηγητές όπως κ. Ζ. Κυπριωτάκης, παραγωγούς και οποιονδήποτε άλλον το επιθυμεί.