ΣΤΟΝ ΔΡΑΠΑΝΟ ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ
Ακολουθώντας το φως του Φάρου
Ο πέτρινος Φάρος στον Κάβο Δράπανο θεωρείται ένας από τους πιο παλιούς, αλλά και πιο όμορφους του Ν. Χανίων, μετά τον φάρο στο ενετικό λιμάνι.
Στέκει αγέρωχος πάνω από τον κόλπο της Σούδας (από αριστερά) και η ιστορία του ξεκινά το 1864 όταν κατασκευάστηκε από τη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Φάρος στον Δράπανο αυτήν την Κυριακή, παγκόσμια ημέρα των Φάρων, θα είναι ανοικτός για το κοινό. Σε μια προσπάθεια γνωριμίας με τον πανέμορφο αυτόν Φάρο, οι “διαδρομές” αναζήτησαν άγνωστες πτυχές της ιστορίας του μέσα από τους ανθρώπους του Ναυτικού, παλαίμαχους και μη, που την ξέρουν καλύτερα…
Στέκει αγέρωχος πάνω από τον κόλπο της Σούδας (από αριστερά) και η ιστορία του ξεκινά το 1864 όταν κατασκευάστηκε από τη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Φάρος στον Δράπανο αυτήν την Κυριακή, παγκόσμια ημέρα των Φάρων, θα είναι ανοικτός για το κοινό. Σε μια προσπάθεια γνωριμίας με τον πανέμορφο αυτόν Φάρο, οι “διαδρομές” αναζήτησαν άγνωστες πτυχές της ιστορίας του μέσα από τους ανθρώπους του Ναυτικού, παλαίμαχους και μη, που την ξέρουν καλύτερα…
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ
Ο Φάρος έχει φωτοβολία 17 μίλια και εστιακό ύψος 60 μέτρα.
Το κτήριο, ένας πύργος οκτάγωνος, ύψους 7 μέτρων, βρίσκεται στη μέση της βορινής πλευράς της κατοικίας των φυλάκων.
Οπως μας είπε ο πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης Μαν. Πετράκης, «οι Οθωμανοί αυξάνοντας τα σκάφη τους και αναπτύσσοντας τη ναυσιπλοΐα τους, ανέθεσαν στη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων την επισκευή και συντήρηση των φάρων. Ετσι εργαζόμενοι της εταιρείας ήρθαν από το Μαρόκο, την Αλγερία και τη Λιβύη στην Κρήτη και έφτιαξαν τον Φάρο του Δραπάνου μαζί με τη συντήρηση του Φάρου των Χανίων.
Η θέση που ο Φάρος κατασκευάστηκε δεν είναι τυχαία. Ελέγχει τον κόλπο της Σούδας από τα ανατολικά, ενώ η μεγάλη φωτεινότητά του βοηθούσε πάντα στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.
Ο Φάρος στον Δράπανο ήταν πάντα επανδρωμένος με φαροφύλακα. Ακόμη και σήμερα αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού έχει την εποπτεία και λειτουργία του.
«Παλιότερα φαροφύλακας σήμαινε φύλακας του φάρου. Σήμερα ο φαροφύλακας επιτελεί επιπροσθέτως και χρέη φαροτεχνίτη, δηλαδή συντηρεί, εάν χρειαστεί, τους φάρους που έχει στην εποπτεία του» εξήγησε ο κ. Πετράκης.
Στο ελληνικό φαρικό δίκτυο ο Φάρος στον Δράπανο προστέθηκε μετά την ένωση της Κρήτης (1913). Το 1941 καταστράφηκε από τους Γερμανούς και λειτούργησε πάλι το 1945 με νέο μηχάνημα, το οποίο φιλοξενείται στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, στο ισόγειο, σε περίοπτη θέση.
Ο Φάρος έχει φωτοβολία 17 μίλια και εστιακό ύψος 60 μέτρα.
Το κτήριο, ένας πύργος οκτάγωνος, ύψους 7 μέτρων, βρίσκεται στη μέση της βορινής πλευράς της κατοικίας των φυλάκων.
Οπως μας είπε ο πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης Μαν. Πετράκης, «οι Οθωμανοί αυξάνοντας τα σκάφη τους και αναπτύσσοντας τη ναυσιπλοΐα τους, ανέθεσαν στη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων την επισκευή και συντήρηση των φάρων. Ετσι εργαζόμενοι της εταιρείας ήρθαν από το Μαρόκο, την Αλγερία και τη Λιβύη στην Κρήτη και έφτιαξαν τον Φάρο του Δραπάνου μαζί με τη συντήρηση του Φάρου των Χανίων.
Η θέση που ο Φάρος κατασκευάστηκε δεν είναι τυχαία. Ελέγχει τον κόλπο της Σούδας από τα ανατολικά, ενώ η μεγάλη φωτεινότητά του βοηθούσε πάντα στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.
Ο Φάρος στον Δράπανο ήταν πάντα επανδρωμένος με φαροφύλακα. Ακόμη και σήμερα αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού έχει την εποπτεία και λειτουργία του.
«Παλιότερα φαροφύλακας σήμαινε φύλακας του φάρου. Σήμερα ο φαροφύλακας επιτελεί επιπροσθέτως και χρέη φαροτεχνίτη, δηλαδή συντηρεί, εάν χρειαστεί, τους φάρους που έχει στην εποπτεία του» εξήγησε ο κ. Πετράκης.
Στο ελληνικό φαρικό δίκτυο ο Φάρος στον Δράπανο προστέθηκε μετά την ένωση της Κρήτης (1913). Το 1941 καταστράφηκε από τους Γερμανούς και λειτούργησε πάλι το 1945 με νέο μηχάνημα, το οποίο φιλοξενείται στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, στο ισόγειο, σε περίοπτη θέση.
ΔΙΑΚΟΠΕΣ…. ΣΤΟΝ ΦΑΡΟ
Σήμερα, αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν, όπως μας είπε ο πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης, είναι ότι ο Φάρος στον Δράπανο διατίθεται σε στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού που το καλοκαίρι επιθυμούν να διαμείνουν σε έναν από τους φάρους οι οποίοι εντάσσονται σε πρόγραμμα φιλοξενίας σε ελληνικούς φάρους που υλοποιεί η Υπηρεσία Φάρων.
«Η Υπηρεσία Φάρων, μαζί με ιδιώτες, έχουν ξεκινήσει τη συντήρηση των πέτρινων φάρων που σήμερα αποτελούν πραγματικά “κοσμήματα”. Πολλοί από αυτούς τους φάρους τους καλοκαιρινούς μήνες δίνονται για φιλοξενία στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού και όχι μόνο. Ο Φάρος στον Δράπανο διαθέτει ένα σπίτι που έμενε ο φαροφύλακας και τους καλοκαιρινούς μήνες δίνεται για φιλοξενία στελεχών ή οικογενειών στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού. Το ίδιο ισχύει και για τον Φάρο στο ακρωτήρι της Σαντορίνης. Αντίστοιχα προγράμματα φιλοξενίας σε φάρους υλοποιούνται στο εξωτερικό και μάλιστα υπάρχει λίστα αναμονής… χρόνων για όσους επιθυμούν να διαμείνουν σε έναν τέτοιο φάρο» σημείωσε ο κ. Πετράκης.
Σήμερα, αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν, όπως μας είπε ο πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης, είναι ότι ο Φάρος στον Δράπανο διατίθεται σε στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού που το καλοκαίρι επιθυμούν να διαμείνουν σε έναν από τους φάρους οι οποίοι εντάσσονται σε πρόγραμμα φιλοξενίας σε ελληνικούς φάρους που υλοποιεί η Υπηρεσία Φάρων.
«Η Υπηρεσία Φάρων, μαζί με ιδιώτες, έχουν ξεκινήσει τη συντήρηση των πέτρινων φάρων που σήμερα αποτελούν πραγματικά “κοσμήματα”. Πολλοί από αυτούς τους φάρους τους καλοκαιρινούς μήνες δίνονται για φιλοξενία στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού και όχι μόνο. Ο Φάρος στον Δράπανο διαθέτει ένα σπίτι που έμενε ο φαροφύλακας και τους καλοκαιρινούς μήνες δίνεται για φιλοξενία στελεχών ή οικογενειών στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού. Το ίδιο ισχύει και για τον Φάρο στο ακρωτήρι της Σαντορίνης. Αντίστοιχα προγράμματα φιλοξενίας σε φάρους υλοποιούνται στο εξωτερικό και μάλιστα υπάρχει λίστα αναμονής… χρόνων για όσους επιθυμούν να διαμείνουν σε έναν τέτοιο φάρο» σημείωσε ο κ. Πετράκης.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΪΔΑΚΗΣ – 28 χρονια σε ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΕΣ: Η μοναξιά του φαροφύλακα
«Απομόνωση; Μοναξιά στο έπακρον για 28 χρόνια» λέει ο κ. Χρήστος Βαϊδάκης με καταγωγή από τη Βάθη Κισάμου εκ των παλαιοτέρων εν ζωή φαροφυλάκων. Εχοντας υπηρετήσει στα πιο απομακρυσμένα νησιά, σε φάρους πάνω σε βραχονησίδες για πάνω από 15 ημέρες, ο κ. Χρήστος είναι γεμάτος μνήμες! Μήλος, Κάβο Σίδερο στη Μάνη, Ψαρά, Ικαρία, Ψυτάλλεια, θυμάται μια εποχή που είχε 7 μεταθέσεις μέσα σε 5 χρόνια!
Πώς όμως αποφάσισε να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα; «Ο πατέρας μου ήταν και αυτός φαροφύλακας. Ηταν για χρόνια στο Λαφονήσι, στη Λήμνο, στον Κάβο Σίδερο, στον Δράπανο και αυτός. Επειδή στο Λαφονήσι υπήρχε φάρος και κυκλοφορούσαν φήμες ότι θα τον αναστηλώσουν γιατί τον είχαν χαλάσει οι Γερμανοί μού είπε ο πατέρας μου να γίνω και εγώ φαροφύλακας ώστε να μείνω στην περιοχή να καλλιεργώ τα χωράφια που είχαμε. Ετσι μετά το στρατιωτικό πήγα στη σχολή φαροφυλάκων και στα 1958 τοποθετήθηκα. Μόνο στο Λαφονήσι βέβαια δεν πήγα, πρώτη μετάθεση για έξι χρόνια στη Μήλο και συγκεκριμένα σε ένα μικρό νησί στην είσοδο του μεγάλου κόλπου της Μήλου στην Αρκαδιά».
Τον ρωτάμε για την καθημερινότητα του φαροφύλακα, τη ζωή του πάνω στον φάρο. «Πώς να ’ταν η ζωή; Μαύρη και άραχνη, ειδικά για έναν νέο άνθρωπο» θυμάται ο κ. Χρήστος και συνεχίζει «βέβαια σιγά – σιγά προσαρμόζεσαι. Τι να κάνεις. Οταν είσαι σε ένα νησάκι μερικών τετραγωνικών για 8, 10, 12 ημέρες μέχρι να σε αντικαταστήσει η άλλη βάρδια. Η καθημερινότητά σου είναι πολύ συγκεκριμένη. Να σβήσεις τον φάρο μόλις ξημερώσει, να αρχίσεις να κάνεις καφέ, να μαγειρεύεις, να καθαρίζεις, να κάνεις κάποια συντήρηση… έτσι περνούσαν οι μέρες».
Δίπλα στον κ. Χρήστο η σύζυγός του η κα Παρασκευή, την οποία και συνάντησε στη Μήλο, την παντρεύτηκε και παραμένει η σύντροφός του όλα αυτά τα χρόνια. «Ξέρετε τι σημαίνει να είσαι πάνω σε ένα νησάκι και να μην υπάρχει άνθρωπος να μιλήσεις; Υποφέραμε πολύ, αλλά τι να κάνεις όταν έχεις οικογένεια; Τότε δεν υπήρχαν ραδιόφωνα, ούτε τηλέφωνα καλά – καλά. Οσο για τη θέρμανση… τι να πω. Είναι ντροπή για το ελληνικό Δημόσιο να έχεις τους ανθρώπους αυτούς στη μέση του πουθενά, να πηγαίνεις πετρέλαιο για τη λειτουργία του φάρου και να μην διαθέτεις έστω και λίγο για τη θέρμανση. Πού να βρεις ξύλα να ανάψεις φωτιά; Στα Ψαρά θυμάμαι ότι ο άντρας μου τα βράδια κοιμόταν με τα ρούχα, δεν τα έβγαζε καθόλου, τόσο κρύο!».
Οι συνθήκες βελτιώθηκαν όταν ο κ. Βαϊδάκης έπαιρνε μετάθεση στα Χανιά για τον φάρο στον Δράπανο. Εκεί τα πράγματα ήταν καλύτερα καθώς η οικογένεια έμενε κοντά στον φάρο στο Κόκκινο Χωριό και η ποιότητα ζωής βελτιωνόταν. Ομως μετά από 2-3 χρόνια ερχόταν η επόμενη μετάθεση.
«Τη διάρκεια της χούντας με είχαν στείλει Ικαρία. Εκεί είχαμε μια γειτόνισσα με 7 παιδιά που ο άντρας της ήταν ναυτικός και ήταν αριστερή. Η γυναίκα ήταν εξαιρετικός άνθρωπος και τα παιδιά μας κάνανε παρέα, ποτέ δεν συζητήσαμε για πολιτικά, ούτε μας είχε πει κάτι. Κάποιος συνάδελφος με κάρφωσε ότι κάνουμε ως οικογένεια παρέα με κομμουνιστές! Ετσι σε χρόνο μηδέν μας έστειλαν στα Ψαρά!» θυμάται ο κ. Χρήστος.
Οταν έλεγε ότι είναι φαροφύλακας, η αντιμετώπιση του κόσμου ήταν ποικίλη. Αλλοι τον ρωτούσαν γιατί δεν φεύγει και πώς αντέχει, άλλοι του έλεγαν ότι είναι καλά αφού πληρώνεται για να… κάθεται. «Ομως το “καθισιό” αυτό ήταν ακριβοπληρωμένο, το πληρώσαμε πολύ ακριβά» λέει η κα Παρασκευή που θυμάται τον εαυτό της μια ζωή να μεταφέρει πράγματα από καράβι σε καράβι για τις μεταθέσεις και πολλά Χριστούγεννα και Πάσχα μακριά από τον σύζυγό της που είχε υπηρεσία στον φάρο.
«Μας είχαν πολλές φορές σαν τα ζώα, αυτή είναι η αλήθεια. Είχαμε έναν λιμενάρχη στη Μήλο, μην φαντάζεσαι ότι ήταν τίποτα… ναύαρχος, απλός υπαξιωματικός ήταν και ήθελε να του φέρνουμε ψάρια όταν γυρίζαμε στη Μήλο από τον φάρο. Πού να τα βρούμε εμείς τα ψάρια; Ετσι μας έκανε τον βίο αβίωτο. Πού να τα βρούμε τα ψάρια, φαντάζονται ότι έχουμε τα ψάρια σωρό και ήθελε να του πηγαίνουμε επειδή δεν του πηγαίναμε μάς έκανε τον βίο αβίωτο» αναφέρει ο κ. Χρήστος.
Στον τελευταίο φάρο που υπηρέτησε στην Ψυτάλλεια στα μέσα της δεκαετίας του ’80, η οικογένειά του παρέμεινε στα Χανιά.
Παρότι έχει πει αρκετές φορές ότι θα ήθελε να ξαναβρεθεί σε κάποιο φάρο, δεν το έχει κάνει. Ισως το τολμήσει την Κυριακή 21 Αυγούστου όταν μια σειρά από φάροι σε όλη τη χώρα, ανάμεσά τους και αυτός στον Δράπανο, ανοίξουν για το κοινό.
«Απομόνωση; Μοναξιά στο έπακρον για 28 χρόνια» λέει ο κ. Χρήστος Βαϊδάκης με καταγωγή από τη Βάθη Κισάμου εκ των παλαιοτέρων εν ζωή φαροφυλάκων. Εχοντας υπηρετήσει στα πιο απομακρυσμένα νησιά, σε φάρους πάνω σε βραχονησίδες για πάνω από 15 ημέρες, ο κ. Χρήστος είναι γεμάτος μνήμες! Μήλος, Κάβο Σίδερο στη Μάνη, Ψαρά, Ικαρία, Ψυτάλλεια, θυμάται μια εποχή που είχε 7 μεταθέσεις μέσα σε 5 χρόνια!
Πώς όμως αποφάσισε να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα; «Ο πατέρας μου ήταν και αυτός φαροφύλακας. Ηταν για χρόνια στο Λαφονήσι, στη Λήμνο, στον Κάβο Σίδερο, στον Δράπανο και αυτός. Επειδή στο Λαφονήσι υπήρχε φάρος και κυκλοφορούσαν φήμες ότι θα τον αναστηλώσουν γιατί τον είχαν χαλάσει οι Γερμανοί μού είπε ο πατέρας μου να γίνω και εγώ φαροφύλακας ώστε να μείνω στην περιοχή να καλλιεργώ τα χωράφια που είχαμε. Ετσι μετά το στρατιωτικό πήγα στη σχολή φαροφυλάκων και στα 1958 τοποθετήθηκα. Μόνο στο Λαφονήσι βέβαια δεν πήγα, πρώτη μετάθεση για έξι χρόνια στη Μήλο και συγκεκριμένα σε ένα μικρό νησί στην είσοδο του μεγάλου κόλπου της Μήλου στην Αρκαδιά».
Τον ρωτάμε για την καθημερινότητα του φαροφύλακα, τη ζωή του πάνω στον φάρο. «Πώς να ’ταν η ζωή; Μαύρη και άραχνη, ειδικά για έναν νέο άνθρωπο» θυμάται ο κ. Χρήστος και συνεχίζει «βέβαια σιγά – σιγά προσαρμόζεσαι. Τι να κάνεις. Οταν είσαι σε ένα νησάκι μερικών τετραγωνικών για 8, 10, 12 ημέρες μέχρι να σε αντικαταστήσει η άλλη βάρδια. Η καθημερινότητά σου είναι πολύ συγκεκριμένη. Να σβήσεις τον φάρο μόλις ξημερώσει, να αρχίσεις να κάνεις καφέ, να μαγειρεύεις, να καθαρίζεις, να κάνεις κάποια συντήρηση… έτσι περνούσαν οι μέρες».
Δίπλα στον κ. Χρήστο η σύζυγός του η κα Παρασκευή, την οποία και συνάντησε στη Μήλο, την παντρεύτηκε και παραμένει η σύντροφός του όλα αυτά τα χρόνια. «Ξέρετε τι σημαίνει να είσαι πάνω σε ένα νησάκι και να μην υπάρχει άνθρωπος να μιλήσεις; Υποφέραμε πολύ, αλλά τι να κάνεις όταν έχεις οικογένεια; Τότε δεν υπήρχαν ραδιόφωνα, ούτε τηλέφωνα καλά – καλά. Οσο για τη θέρμανση… τι να πω. Είναι ντροπή για το ελληνικό Δημόσιο να έχεις τους ανθρώπους αυτούς στη μέση του πουθενά, να πηγαίνεις πετρέλαιο για τη λειτουργία του φάρου και να μην διαθέτεις έστω και λίγο για τη θέρμανση. Πού να βρεις ξύλα να ανάψεις φωτιά; Στα Ψαρά θυμάμαι ότι ο άντρας μου τα βράδια κοιμόταν με τα ρούχα, δεν τα έβγαζε καθόλου, τόσο κρύο!».
Οι συνθήκες βελτιώθηκαν όταν ο κ. Βαϊδάκης έπαιρνε μετάθεση στα Χανιά για τον φάρο στον Δράπανο. Εκεί τα πράγματα ήταν καλύτερα καθώς η οικογένεια έμενε κοντά στον φάρο στο Κόκκινο Χωριό και η ποιότητα ζωής βελτιωνόταν. Ομως μετά από 2-3 χρόνια ερχόταν η επόμενη μετάθεση.
«Τη διάρκεια της χούντας με είχαν στείλει Ικαρία. Εκεί είχαμε μια γειτόνισσα με 7 παιδιά που ο άντρας της ήταν ναυτικός και ήταν αριστερή. Η γυναίκα ήταν εξαιρετικός άνθρωπος και τα παιδιά μας κάνανε παρέα, ποτέ δεν συζητήσαμε για πολιτικά, ούτε μας είχε πει κάτι. Κάποιος συνάδελφος με κάρφωσε ότι κάνουμε ως οικογένεια παρέα με κομμουνιστές! Ετσι σε χρόνο μηδέν μας έστειλαν στα Ψαρά!» θυμάται ο κ. Χρήστος.
Οταν έλεγε ότι είναι φαροφύλακας, η αντιμετώπιση του κόσμου ήταν ποικίλη. Αλλοι τον ρωτούσαν γιατί δεν φεύγει και πώς αντέχει, άλλοι του έλεγαν ότι είναι καλά αφού πληρώνεται για να… κάθεται. «Ομως το “καθισιό” αυτό ήταν ακριβοπληρωμένο, το πληρώσαμε πολύ ακριβά» λέει η κα Παρασκευή που θυμάται τον εαυτό της μια ζωή να μεταφέρει πράγματα από καράβι σε καράβι για τις μεταθέσεις και πολλά Χριστούγεννα και Πάσχα μακριά από τον σύζυγό της που είχε υπηρεσία στον φάρο.
«Μας είχαν πολλές φορές σαν τα ζώα, αυτή είναι η αλήθεια. Είχαμε έναν λιμενάρχη στη Μήλο, μην φαντάζεσαι ότι ήταν τίποτα… ναύαρχος, απλός υπαξιωματικός ήταν και ήθελε να του φέρνουμε ψάρια όταν γυρίζαμε στη Μήλο από τον φάρο. Πού να τα βρούμε εμείς τα ψάρια; Ετσι μας έκανε τον βίο αβίωτο. Πού να τα βρούμε τα ψάρια, φαντάζονται ότι έχουμε τα ψάρια σωρό και ήθελε να του πηγαίνουμε επειδή δεν του πηγαίναμε μάς έκανε τον βίο αβίωτο» αναφέρει ο κ. Χρήστος.
Στον τελευταίο φάρο που υπηρέτησε στην Ψυτάλλεια στα μέσα της δεκαετίας του ’80, η οικογένειά του παρέμεινε στα Χανιά.
Παρότι έχει πει αρκετές φορές ότι θα ήθελε να ξαναβρεθεί σε κάποιο φάρο, δεν το έχει κάνει. Ισως το τολμήσει την Κυριακή 21 Αυγούστου όταν μια σειρά από φάροι σε όλη τη χώρα, ανάμεσά τους και αυτός στον Δράπανο, ανοίξουν για το κοινό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου