ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Θλίψη για τον θάνατο του Γουόλτερ Λάσαλι – Η συνεργασία του με Κακογιάννη, οι ταινίες του και ο ερχομός του στα Χανιά

Μια μεγάλη μορφή του κινηματογράφου, ο βραβευμένος με όσκαρ διευθυντής φωτογραφίας της ταινίας: “Ζορμπάς” (1964), Γουόλτερ Λάσαλι, έφυγε χθες από τη ζωή.
Ο Λάσαλι άφησε την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο Χανίων όπου νοσηλευόταν το τελευταίο διάστημα. Ο ίδιος είχε εκφράσει την επιθυμία να βρεθεί το βράδυ του Σαββάτου στα εγκαίνια του θεάτρου “Μίκης Θεοδωράκης” και για το σκοπό αυτό από τους διοργανωτές και τους θεράποντες γιατρούς είχε αποφασιστεί να τον μεταφέρουν στο χώρο με ασθενοφόρο. Ωστόσο την τελευταία στιγμή οι θεράποντες γιατροί αποφάσισαν ότι δεν θα ήταν καλό να μεταφερθεί.  Ο θάνατός του προκάλεσε θλίψη σε όλους όσοι τον είχαν γνωρίσει και ήξεραν τη δουλειά του εντός και εκτός Ελλάδας. Ο Λάσαλι είχε γεννηθεί το 1926 και γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’90 επέστρεψε στον Σταύρο Ακρωτηρίου εκεί όπου έγιναν γυρίσματα της ταινίας, για να κατοικήσει μόνιμα.

Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗ

Ο Λάσαλι ήρθε πρώτη φορά στην Ελλάδα ύστερα από πρόσκληση του Μιχάλη Κακογιάννη με τον οποίο γύρισε έξι ταινίες ενώ, όπως ο ίδιος μας είχε πει σε μια παλαιότερη συνομιλία μας, ως την καλύτερη ταινία του θεωρούσε την “Ηλέκτρα”. Ο Γουόλτερ Λάσαλι είχε γεννηθεί στο Βερολίνο τον Ιούλιο του 1926 ενώ στην Αγγλία μετανάστευσε με την οικογένειά του. Στην Ελλάδα είχε έρθει πρώτη φορά το 1955. Τον είχε καλέσει ο Μιχάλης Κακογιάννης χωρίς να τον έχει δει ποτέ. Ο Κακογιάννης είχε μια συνάντηση με τον Λίντσεϊ Αντερσον στις Κάνες όταν, μετά την “Στέλλα”, ετοίμαζε το “Κορίτσι με τα μαύρα”. Ο ίδιος ο Λίντσεϊ Αντερσον του είπε: “Γιατί να μην πάρεις τον Γουόλτερ;”. Και έτσι ο Γουόλτερ Λάσαλι ήρθε Ελλάδα και ανάμεσα στις ταινίες που γύρισε ήταν: . “Κορίτσι με τα μαύρα”, “το τελευταίο ψέμα”, “Ρόικα”, “Ηλέκτρα” και “Ζορμπά”.

ΕΓΧΡΩΜΟΣ Ή ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ;

Για το πάθος του για τον ασπρόμαυρο κινηματογράφο, ο ίδιος ο Λάσαλι μας έλεγε ότι «στο έγχρωμο είναι όλα δεδομένα. Τα δέντρα είναι πράσινα, ο ουρανός είναι μπλέ. Δεν μπορείς να το αλλάξεις».

ΣΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ

Περίπου τριάντα χρόνια μετά, ο Λάσαλι ως συνταξιούχος επέστρεψε στον Σταυρό, τον οποίο αγάπησε σαν πατρίδα του, για να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του. Το 2001 στον δημοτικό κινηματογράφο: “Κήπος” είχε πραγματοποιηθεί αφιέρωμα στον Λάσαλι ο οποίος είχε ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης Χανίων. Το βράδυ του Σαββάτου 20 Σεπτεμβρίου 2014 στον Σταυρό Ακρωτηρίου, πενήντα χρόνια μετά τη δημιουργία του “Ζορμπά” (1964), η ταινία προβλήθηκε στην παραλία, κάτω από την καντίνα της Μαλίκας (“Ηλιοβασίλεμα”). Η πραγματοποίηση της εκδήλωσης ήταν επιθυμία του Γουόλτερ Λάσαλι.

ΣΥΛΛΥΠΗΤΗΡΙΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ

Τη θλίψη του για την απώλεια του σπουδαίου κινηματογραφιστή, εκφράζει ο Τάσος Βάμβουκας σε συλλυπητήριο μήνυμά του «ως Δήμαρχος Χανίων εκ μέρους του Δημοτικού μας Συμβουλίου και της κοινωνίας των Χανίων». Σε συλλυπητήριο μήνυμά του ο Παγκρήτιος Σύλλογος Φίλων Μίκη Θεοδωράκη αναφέρει: «Με συγκίνηση αποχαιρετούμε τον κορυφαίο κινηματογραφιστή, Γουόλτερ Λάσαλι, φίλο των Χανίων, φίλο του Μίκη Θεοδωράκη, και ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου μας. Οι Φίλοι του Μίκη Θεοδωράκη εκφράζουν τη βαθύτατη λύπη τους γι’ αυτή την μεγάλη απώλεια. Καλό ταξίδι Φίλε Γουόλτερ. Θα σε θυμόμαστε για πάντα!».

Το Οσκαρ που κάηκε

Το Οσκαρ φωτογραφίας για την ταινία “Ζορμπάς” κάηκε τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς του 2012 από πυρκαγι. Μαζί με το Οσκαρ καταστράφηκε και εστιατόριο στον Σταυρό, στο οποίο το είχε παραχωρήσει ο ίδιος ο Λάσαλι. Η φωτιά εκδηλώθηκε στις 4.25 τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς του 2012, πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις και έκαψε ολοσχερώς το εστιατόριο. «Το Οσκαρ το είχα δώσει σε μια ταβέρνα στον Σταυρό, ακριβώς απέναντι από το σημείο που έγινε το γύρισμα. Είχα σκεφτεί: Γιατί να μείνει σε ένα ράφι στο σπίτι και όχι στο σημείο αυτό του οποίου είναι μέρος;», έλεγε. Μια άγνωστη ιστορία με αφορμή αυτό το Οσκαρ μας διηγήθηκε χθες ο αρχιτέκτονας και πρόεδρος του συλλόγου “Ο Χρυσόστομος”, Κώστας Μαυρακάκης, ο οποίος ήταν φίλος του Λάσαλι. Οπως μας είπε, όταν ακόμα υπήρχε ο Δήμος Ακρωτηρίου «έγινε μία πρόταση σε συνεργασία με την Εταιρεία Φίλων “Νίκου Καζαντζάκη” που εδρεύει στην Ελβετία, να φτιάξουμε κάτι στον Σταυρό όσο ζούσε ο Λάσαλι που να είχε να κάνει και με το Λάσαλι και με τον Ζορμπά και με τον Καζαντζάκη. Και πράγματι πήγαμε εκεί με την υπεύθυνη για θέματα Πολιτισμού του τότε Δήμου Ακρωτηρίου και βρήκαμε ένα χώρο στον οποίο σχεδίασα ένα απλό κτήριο και ένα ανοιχτό σινεμά. Οταν κάηκε το Οσκαρ και με πήρε ο Λάσαλι στο Λονδίνο, εγώ θορυβήθηκα γιατί είχα ξεκινήσει τα σχέδια. Δεν έγινε ποτέ τίποτα. Και εγώ πρότεινα τότε στο Λάσαλι να στείλουμε ένα γράμμα στο Λος Αντζελες, να ζητήσουμε να μας το αντικαταστήσουν (το Οσκαρ) γιατί το δικαιούμαστε. Και τότε αυτός μου απήντησε ότι “το όσκαρ μου είχε μια ευτυχισμένη ζωή και άστο εκεί που είναι. Δεν χρειάζεται”».

Στην παρέα
του Free Cinema

Ο Γουόλτερ Λάσαλι ήταν “μορφή” στο βρετανικό «new wave». Ξεκίνησε ως διευθυντής φωτογραφίας σε ντοκιμαντέρ και ταινίες μικρού μήκους της παρέας τού free cinema (Καρελ Ράις, Τόνι Ρίτσαρντσον, Λίντσεϊ Αντερσον).
Ξεχωρίζουν στη φιλμογραφία του τρεις ιστορικές ταινίες του Τόνι Ρίτσαρντσον: «Τομ Τζόουνς», με τους Αλμπερτ Φίνεϊ και Σουζάνα Γιορκ (1963), «Α taste of honey» (1961), με τη Ρίτα Τάνσιγκαμ και «Η μοναξιά του δρομέα μεγάλων αποστάσεων» (1962), με τους Μάικλ Ρεντγκρέιβ και Τομ Κόρτνεϊ. Ο ίδιος εργάστηκε, σε αρκετές ταινίες του Τζέιμς Αϊβορι, όπως στην «Κάψα και σκόνη» (1982), με τις Τζούλι Κρίστι και Γκρέτα Σκάκι.

Η τελευταία συνέντευξη
το Σάββατο
στις “Διαδρομές”

Στα “Χ.Ν.” είχε δώσει την τελευταία του συνέντευξη πριν από μερικές μέρες και θα δημοσιευτεί το ερχόμενο Σάββατο στις “Διαδρομές”.