ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Ιστορίες και αφηγήσεις από τη λίμνη του Κουρνά
Σπάνιος βιότοπος, η μοναδική φυσική λίμνη στη Μεσόγειο, αυτή του Κουρνά στον Αποκόρωνα Χανίων. Για χρόνια πηγή ζωής για τους κατοίκους της περιοχής για την ξυλεία, τα ψάρια, τα πουλιά και φυσικά το νερό της, σήμερα αποτελεί υπ’ αριθμόν ένα τουριστικό προορισμό.
Βλέπουμε τον κόσμο που καθημερινά την επισκέπτεται και δεν μπορούμε παρά να ρωτήσουμε γιατί Ρώσοι, Φινλανδοί, Γερμανοί που στις χώρες τους οι λίμνες είναι αμέτρητες έρχονται στον Κουρνά. «Μα γιατί αυτός ο συνδυασμός βουνών, λίμνης, κάμπου και θάλασσας που βλέπεις να ανοίγεται μπροστά στα μάτια σου δεν τον βλέπεις εύκολα αλλού» μας λένε…
Βλέπουμε τον κόσμο που καθημερινά την επισκέπτεται και δεν μπορούμε παρά να ρωτήσουμε γιατί Ρώσοι, Φινλανδοί, Γερμανοί που στις χώρες τους οι λίμνες είναι αμέτρητες έρχονται στον Κουρνά. «Μα γιατί αυτός ο συνδυασμός βουνών, λίμνης, κάμπου και θάλασσας που βλέπεις να ανοίγεται μπροστά στα μάτια σου δεν τον βλέπεις εύκολα αλλού» μας λένε…
ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ: Γεννηθήκαμε στα νερά της
Γέννημα θρέμμα της περιοχής ο κ. Στέλιος Αθητάκης μεγάλωσε στη λίμνη όπως και όλα τα παιδιά της περιοχής. «Θυμόμαστε οι παλιοί ότι στο “Μάτι” της λίμνης είχε ένα σπηλιάρι και πολλά δέντρα που ακουμπούσαν στο νερό. Οταν έφτιαξαν το αντλιοστάσιο τα διέλυσαν όμως και δυστυχώς εμείς το επιτρέψαμε» λέει. Οι κάτοικοι των γύρω χωριών, Κουρνάς, Κάβαλος, Μουρί κατέβαιναν στη λίμνη και έπαιρναν νερό για οτιδήποτε δουλειά ήθελαν να κάνουν «με τα λαΐνια πηγαίναμε και τα γαϊδούρια» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Βαγγέλης Καλογεράκης. Δίπλα τους και τα παιδιά που τότε όπως αναφέρει ο κ. Στέλιος «κολυμπούσαμε στη λίμνη και είχαμε και κοφίνια με τα οποία πιάναμε χέλια πολλά και καβρούς. Είχαν φέρει για την ελονοσία κάτι μικρά ψαράκια τα κουνουπόψαρα που τρώνε τα κουνούπια. Αυτά όταν οι μάνες μας έπλυναν τα ρούχα στην άκρη της λίμνης τα έπιαναν με τα μαντήλια τους και μετά μας τα έκαναν τηγανητά. Επίσης το χειμώνα έρχονταν πάρα πολλά πουλιά και με τα δίκαννα οι πιο μεγάλοι σκότωναν καμπόσα για το τσικάλι και αυτά. Η λίμνη εμάς εδώ ήταν η ζωή μας. Από εδώ επιβιώσαμε» τονίζει ο κ. Στέλιος.
Το χειμώνα η λίμνη ξεχείλιζε και το νερό λίμνιαζε όλο τον κάμπο της Γεωργιούπολης και του Καβρού μέχρις ότου κατασκευάστηκε ο αύλακας στις αρχές του περασμένου αιώνα που διοχέτευε το νερό στον ποταμό Δέλφινα.
Ανάμεσα στους θρύλους που επικρατούσαν για τη λίμνη ήταν ότι το νερό της “έγιανε” αν πλενόσουν σε αυτή, ενώ για το “μάτι της λίμνης”, την πηγή από όπου παίρνει το νερό από τα Λευκά όρη, ότι βούλιαξε μετά την προσευχή μιας κόρης που κακοποιούνταν από τον πατέρα της.
Ρωτάμε τους συνομιλητές μας για το πώς βλέπουν τώρα τη λίμνη με την τουριστική ανάπτυξη που παρουσιάζει.
«Αν δεν την προσέξουμε τη λίμνη σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχει λίμνη. Μόνο μια κολύμπα θα υπάρχει από όπου δεν θα μπορούμε ούτε νερό να πιούμε» λέει ο κ. Γιώργος Καλογεράκης εκφράζοντας τον προβληματισμό του και σε αυτό συμφωνούν και οι υπόλοιποι.
Γέννημα θρέμμα της περιοχής ο κ. Στέλιος Αθητάκης μεγάλωσε στη λίμνη όπως και όλα τα παιδιά της περιοχής. «Θυμόμαστε οι παλιοί ότι στο “Μάτι” της λίμνης είχε ένα σπηλιάρι και πολλά δέντρα που ακουμπούσαν στο νερό. Οταν έφτιαξαν το αντλιοστάσιο τα διέλυσαν όμως και δυστυχώς εμείς το επιτρέψαμε» λέει. Οι κάτοικοι των γύρω χωριών, Κουρνάς, Κάβαλος, Μουρί κατέβαιναν στη λίμνη και έπαιρναν νερό για οτιδήποτε δουλειά ήθελαν να κάνουν «με τα λαΐνια πηγαίναμε και τα γαϊδούρια» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Βαγγέλης Καλογεράκης. Δίπλα τους και τα παιδιά που τότε όπως αναφέρει ο κ. Στέλιος «κολυμπούσαμε στη λίμνη και είχαμε και κοφίνια με τα οποία πιάναμε χέλια πολλά και καβρούς. Είχαν φέρει για την ελονοσία κάτι μικρά ψαράκια τα κουνουπόψαρα που τρώνε τα κουνούπια. Αυτά όταν οι μάνες μας έπλυναν τα ρούχα στην άκρη της λίμνης τα έπιαναν με τα μαντήλια τους και μετά μας τα έκαναν τηγανητά. Επίσης το χειμώνα έρχονταν πάρα πολλά πουλιά και με τα δίκαννα οι πιο μεγάλοι σκότωναν καμπόσα για το τσικάλι και αυτά. Η λίμνη εμάς εδώ ήταν η ζωή μας. Από εδώ επιβιώσαμε» τονίζει ο κ. Στέλιος.
Το χειμώνα η λίμνη ξεχείλιζε και το νερό λίμνιαζε όλο τον κάμπο της Γεωργιούπολης και του Καβρού μέχρις ότου κατασκευάστηκε ο αύλακας στις αρχές του περασμένου αιώνα που διοχέτευε το νερό στον ποταμό Δέλφινα.
Ανάμεσα στους θρύλους που επικρατούσαν για τη λίμνη ήταν ότι το νερό της “έγιανε” αν πλενόσουν σε αυτή, ενώ για το “μάτι της λίμνης”, την πηγή από όπου παίρνει το νερό από τα Λευκά όρη, ότι βούλιαξε μετά την προσευχή μιας κόρης που κακοποιούνταν από τον πατέρα της.
Ρωτάμε τους συνομιλητές μας για το πώς βλέπουν τώρα τη λίμνη με την τουριστική ανάπτυξη που παρουσιάζει.
«Αν δεν την προσέξουμε τη λίμνη σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχει λίμνη. Μόνο μια κολύμπα θα υπάρχει από όπου δεν θα μπορούμε ούτε νερό να πιούμε» λέει ο κ. Γιώργος Καλογεράκης εκφράζοντας τον προβληματισμό του και σε αυτό συμφωνούν και οι υπόλοιποι.
ΟΙ ΠΗΓΕΣ
Στη κουβέντα μας “μπαίνει” και ο κ. Ιωάννης Αθητάκης. Στα νιάτα του δούλεψε στη λίμνη.
«Για 5 χρόνια μετρούσα πόσο ανεβοκατέβαινε η στάθμη της λίμνης χειμώνα-καλοκαίρι. Με είχε βάλει ο πολιτικός μηχανικός ο Π. Παυλάκης. Αυτό έγινε στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Είχαν βάλει μια αντλητική μηχανή να τραβάει νερό -έβγαζε 5.500 κυβικά την ώρα, ώστε να κατεβεί η στάθμη της λίμνης και να δουν από που είναι οι πηγές της λίμνης. Εκεί διαπίστωσαν πως το “Μάτι” της λίμνης είναι το σημείο από όπου έρχεται το νερό. Εκεί μέτρησαν και το βάθος της. Τώρα λένε ότι είναι 25-27 μέτρα αλλά η αλήθεια είναι πως με τα έργα που έγιναν για τα αντλιοστάσια έριξαν πολλά μπάζα μέσα στη λίμνη για να μην τα μεταφέρουν αλλού και έτσι μειώθηκε το βάθος της λίμνης σε αυτό το σημείο» θυμάται ο κ. Αθητάκης.
Στη κουβέντα μας “μπαίνει” και ο κ. Ιωάννης Αθητάκης. Στα νιάτα του δούλεψε στη λίμνη.
«Για 5 χρόνια μετρούσα πόσο ανεβοκατέβαινε η στάθμη της λίμνης χειμώνα-καλοκαίρι. Με είχε βάλει ο πολιτικός μηχανικός ο Π. Παυλάκης. Αυτό έγινε στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Είχαν βάλει μια αντλητική μηχανή να τραβάει νερό -έβγαζε 5.500 κυβικά την ώρα, ώστε να κατεβεί η στάθμη της λίμνης και να δουν από που είναι οι πηγές της λίμνης. Εκεί διαπίστωσαν πως το “Μάτι” της λίμνης είναι το σημείο από όπου έρχεται το νερό. Εκεί μέτρησαν και το βάθος της. Τώρα λένε ότι είναι 25-27 μέτρα αλλά η αλήθεια είναι πως με τα έργα που έγιναν για τα αντλιοστάσια έριξαν πολλά μπάζα μέσα στη λίμνη για να μην τα μεταφέρουν αλλού και έτσι μειώθηκε το βάθος της λίμνης σε αυτό το σημείο» θυμάται ο κ. Αθητάκης.
Η ΠΡΩΤΗ ΤΑΒΕΡΝΑ
Ο πρώτος από τους ανθρώπους που έφτιαξαν ταβέρνα στην περιοχή της λίμνης ήταν ο κ. Γιώργος Σουχλάκης και ακολούθησαν και πολλοί άλλοι, στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Επιστρέφοντας από την Αυστραλία που είχε ζήσει ως μετανάστης είδε ότι στις τεχνικές λίμνες που υπήρχαν εκεί δημιουργούνταν τουριστικές δομές.
Γεννημένος στα 1937 θυμάται ότι μέχρι και μετά τον πόλεμο η περιοχή γύρω από τη λίμνη ήταν σπαρμένη με σιτηρά, δέντρο δεν υπήρχε παρά κάτι κυπαρίσσια και ένα λιόφυτο.
«Οι κάτοικοι από τη λίμνη έκοβαν ξύλα από τις λυγιές που είχε γύρω-γύρω. Μετά το ’50 τα σιτηρά αντικατέστησε η καλλιέργεια του φυστικιού (αράπικο) που συνεχίσθηκε μέχρι τα μέσα της δεκατίας του ’60 όταν και κρίθηκε πλέον ασύμφορη» λέει.
Πλέον ο κ. Σουχλάκης πιστεύει ότι η λίμνη έχει τουριστικοποιηθεί υπερβολικά και αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να το δουν οι αρμόδιοι.
Ο πρώτος από τους ανθρώπους που έφτιαξαν ταβέρνα στην περιοχή της λίμνης ήταν ο κ. Γιώργος Σουχλάκης και ακολούθησαν και πολλοί άλλοι, στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Επιστρέφοντας από την Αυστραλία που είχε ζήσει ως μετανάστης είδε ότι στις τεχνικές λίμνες που υπήρχαν εκεί δημιουργούνταν τουριστικές δομές.
Γεννημένος στα 1937 θυμάται ότι μέχρι και μετά τον πόλεμο η περιοχή γύρω από τη λίμνη ήταν σπαρμένη με σιτηρά, δέντρο δεν υπήρχε παρά κάτι κυπαρίσσια και ένα λιόφυτο.
«Οι κάτοικοι από τη λίμνη έκοβαν ξύλα από τις λυγιές που είχε γύρω-γύρω. Μετά το ’50 τα σιτηρά αντικατέστησε η καλλιέργεια του φυστικιού (αράπικο) που συνεχίσθηκε μέχρι τα μέσα της δεκατίας του ’60 όταν και κρίθηκε πλέον ασύμφορη» λέει.
Πλέον ο κ. Σουχλάκης πιστεύει ότι η λίμνη έχει τουριστικοποιηθεί υπερβολικά και αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να το δουν οι αρμόδιοι.
Η ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΒΙΟΛΟΓΟΥ: Ενας ξεχωριστός οικότοπος
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και οι επιστήμονες έχουν μελετήσει τη Λίμνη του Κουρνά. Οπως μας εξηγεί ένας εξ αυτών, ο βιολόγος Μιχάλης Δρετάκης, η λίμνη του Κουρνά παρουσιάζει μια σημαντική ιδιομορφία σε σύγκριση με ανάλογους οικότοπους. «Στην ουσία είναι μία τεράστια πηγή, τα νερά από τα Λευκά Ορη καταλήγουν στη λίμνη από το “Μάτι” της λίμνης. Δεν έχει λεκάνη απορροής είναι κυρίως υπόγεια τα νερά που την ενισχύουν. Εχει μία μικρή επαφή υπόγεια με τη θάλασσα, για αυτό και το νερό της διατηρεί μια ελαφριά αλμυρότητα, δεν είναι απολύτως γλυκό. Για αυτό και ζουν σε αυτή ψάρια που δεν ζουν σε λίμνες όπως οι αθερίνες» σημειώνει.
ΧΛΩΡΙΔΑ
Τον ρωτάμε για τη χλωρίδα της. Και εκεί η λίμνη του Κουρνά παρουσιάζει μια ξεχωριστή ιδιομορφία. «Στις λίμνες συναντάμε καλαμιές. Αντίθετα η λίμνη του Κουρνά έχει λυγιές (λυγαριές). Οφείλεται μάλλον στο ότι είναι ολιγοτροφική, δεν έχει φερτά υλικά από ποτάμια, επομένως δεν μπορεί να κρατήσει καλαμιές σε μεγάλη έκταση. Η βλάστηση που έχει είναι περισσότερα παραποτάμια, παρά παραλίμνια».
Τον ρωτάμε για τη χλωρίδα της. Και εκεί η λίμνη του Κουρνά παρουσιάζει μια ξεχωριστή ιδιομορφία. «Στις λίμνες συναντάμε καλαμιές. Αντίθετα η λίμνη του Κουρνά έχει λυγιές (λυγαριές). Οφείλεται μάλλον στο ότι είναι ολιγοτροφική, δεν έχει φερτά υλικά από ποτάμια, επομένως δεν μπορεί να κρατήσει καλαμιές σε μεγάλη έκταση. Η βλάστηση που έχει είναι περισσότερα παραποτάμια, παρά παραλίμνια».
ΨΑΡΙΑ
Στην ιχθυοπανίδα της λίμνης εντοπίζονται αθερίνες, ποταμοσαλιάρες, χέλια, κέφαλοι που έρχονται από τη θάλασσα, και το κουνουπόψαρο που το έφερε ο άνθρωπος για την αντιμετώπιση των κουνουπιών, ενώ παρουσιάζει μεγάλο πλούτο σε ασπόνδυλα. Πριν από μία 15ετία στη λίμνη ρίχθηκαν χρυσόψαρα που έκαναν ζημιά στο οικοσύστημα της.
Στην ιχθυοπανίδα της λίμνης εντοπίζονται αθερίνες, ποταμοσαλιάρες, χέλια, κέφαλοι που έρχονται από τη θάλασσα, και το κουνουπόψαρο που το έφερε ο άνθρωπος για την αντιμετώπιση των κουνουπιών, ενώ παρουσιάζει μεγάλο πλούτο σε ασπόνδυλα. Πριν από μία 15ετία στη λίμνη ρίχθηκαν χρυσόψαρα που έκαναν ζημιά στο οικοσύστημα της.
ΠΟΥΛΙΑ
Οπως κάθε λίμνη, είναι ένας μικρός παράδεισος για τα πουλιά. «Διαπιστώνουμε μεγάλους αριθμούς πουλιών κυρίως τον χειμώνα. Πάρα πολλά νοβουτιχτάρια αλλά και πάπιες, φαλαρίδες, κορμοράνοι και σπανιότερα ερωδιοί, διάφορα είδη γλάρων και μικρά πουλιά» αναφέρει ο βιολόγος.
Οπως κάθε λίμνη, είναι ένας μικρός παράδεισος για τα πουλιά. «Διαπιστώνουμε μεγάλους αριθμούς πουλιών κυρίως τον χειμώνα. Πάρα πολλά νοβουτιχτάρια αλλά και πάπιες, φαλαρίδες, κορμοράνοι και σπανιότερα ερωδιοί, διάφορα είδη γλάρων και μικρά πουλιά» αναφέρει ο βιολόγος.
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΙΜΝΗ
Από τις παρεμβάσεις του ανθρώπου στη λίμνη με τα χρυσόψαρα, τις πέστροφες και την αμερικανική χελώνα προκλήθηκαν αρκετά προβλήματα. «Ειδικά τα χρυσόψαρα στην αρχή είχαν προκαλέσει θέμα καθώς προκαλούσαν θολότητα στο νερό και αυξάνονταν πάρα πολύ σε αριθμό σε βάρος των άλλων ειδών. Ευτυχώς η λίμνη λειτούργησε μηχανισμούς ελέγχου και από τους φυσικούς θηρευτές ελέγχθηκε ο αριθμός τους και υπήρξε μία ισορροπία» εξηγεί ο κ. Δρετάκης.
Τη θερινή περίοδο η λίμνη είναι γεμάτη ποδήλατα αναψυχής. Μια δραστηριότητα που πρέπει να περιοριστεί αφού επηρεάζει τον πληθυσμό των πουλιών κυρίως.
«Παλιότερα είχαν τοποθετηθεί σημαδούρες που απαγόρευαν στα ποδήλατα να προσεγγίσουν κάποια σημεία της λίμνης όπου τα πουλιά έχουν τις φωλιές τους. Ομως με τον καιρό καταστράφηκαν ή παρασύρθηκαν. Πρέπει να αντικατασταθούν, το κόστος δεν είναι μεγάλο» λέει ο κ. Δρετάκης.
Τέλος η λίμνη απειλείται και από τις αυθαίρετες διανοίξεις δρόμων και την οικοδόμηση γύρω της.
Από τις παρεμβάσεις του ανθρώπου στη λίμνη με τα χρυσόψαρα, τις πέστροφες και την αμερικανική χελώνα προκλήθηκαν αρκετά προβλήματα. «Ειδικά τα χρυσόψαρα στην αρχή είχαν προκαλέσει θέμα καθώς προκαλούσαν θολότητα στο νερό και αυξάνονταν πάρα πολύ σε αριθμό σε βάρος των άλλων ειδών. Ευτυχώς η λίμνη λειτούργησε μηχανισμούς ελέγχου και από τους φυσικούς θηρευτές ελέγχθηκε ο αριθμός τους και υπήρξε μία ισορροπία» εξηγεί ο κ. Δρετάκης.
Τη θερινή περίοδο η λίμνη είναι γεμάτη ποδήλατα αναψυχής. Μια δραστηριότητα που πρέπει να περιοριστεί αφού επηρεάζει τον πληθυσμό των πουλιών κυρίως.
«Παλιότερα είχαν τοποθετηθεί σημαδούρες που απαγόρευαν στα ποδήλατα να προσεγγίσουν κάποια σημεία της λίμνης όπου τα πουλιά έχουν τις φωλιές τους. Ομως με τον καιρό καταστράφηκαν ή παρασύρθηκαν. Πρέπει να αντικατασταθούν, το κόστος δεν είναι μεγάλο» λέει ο κ. Δρετάκης.
Τέλος η λίμνη απειλείται και από τις αυθαίρετες διανοίξεις δρόμων και την οικοδόμηση γύρω της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου