ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΕΒΡΑΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ Οικογένεια από την Κίσαμο στο μνημείο των “Δίκαιων των Εθνών” Μια οικογένεια από την Κίσαμο αναγράφετai στο μνημείο των “Δίκαιων των Εθνών” που εγκαινιάσθηκε από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Π. Παυλόπουλο πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα. Τα ονόματα του Στυλιανού και της Δαμασκηνής Ξηρουχάκη και των παιδιών τους Μανώλη, Στρατή, Αντώνη, Μαρίκας και Αθηνάς είναι στο βιβλίο-μνημείο, ανάμεσα στους 328 Eλληνες που τιμήθηκαν από το Ισραήλ καθώς κατά τη διάρκεια της κατοχής έκρυψαν, φυγάδευσαν, βοήθησαν να μην καταλήξουν στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης εκατοντάδες εβραϊκές οικογένειες. H ιστορία της οικογένειας Ξηρουχάκη δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή σε εμάς, παρότι έχει πάρει πολύ μεγάλη δημοσιότητα στο Ισραήλ. Χαμηλών τόνων τα παιδιά του Στυλιανού Ξηρουχάκη δεν θέλησαν ποτέ να διαφημίσουν την ανθρωπιστική τους δράση. Ο Στ. Ξηρουχάκης με τη σύζυγο του και τα ενήλικα παιδιά τους, με κίνδυνο της ζωής τους είχαν κρύψει τον Σαλβατόρ Αβράαμ τη σύζυγο του Καρόλα και την αδελφή της Στέλλα, την αδελφή του Αλέγκρα, τα δύο τους παιδιά ηλικίας 2,5 και 6 ετών, και τη γιαγιά του για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα τα πρώτα χρόνια της κατοχής και βοήθησαν για τη διαφυγή τους. «ΑΝ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΑΥΤΟΙ ΔΕΝ ΘΑ ΖΟΥΣΑΤΕ» «Ο πατέρας μου τότε ήταν 19 ετών και ο θείος μου Στρατής 22 ετών και από αυτούς έχω ακούσει πολλά για αυτήν την ιστορία» λέει στις “διαδρομές” ο Στέλιος Εμμανουήλ Ξηρουχάκης, εγγονός του Στέλιου Ξηρουχάκη, που μας δείχνει το φωτογραφικό υλικό από τις συναντήσεις με τη κόρη του ζεύγους των Εβραίων Γιολάντα, το 1996 αρχικά και έπειτα το 2002 και το 2004. «Η Γιολάντα κόρη του Αβράαμ και της Καρόλα ήταν 6 ετών το 1941. Ερχόμενη στην Κίσαμο για πρώτη φορά το 1996 έδειξε τον πατέρα μου και τα αδέλφια του στα παιδιά της και τους είπε ότι “αν δεν ήταν αυτοί, εσείς δεν θα ζούσατε”. Αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό που θυμάμαι» αναφέρει ο Στέλιος. Τον ρωτάμε για το πώς βρέθηκε η εβραϊκή οικογένεια στο Καστέλι και πώς συνδέθηκε με τον παππού του; «Δίπλα στο παπουτσάδικο του παππού μου προπολεμικά ζούσε ένας Εβραίος που ήταν πολύ φτωχός. Από τη Συναγωγή στα Χανιά ήλθε ο ραβίνος και ζήτησε από τον παππού μου να τον προσλάβει. Ο παππούς μου του είπε ότι ήταν δύσκολες εποχές και δεν μπορούσε να πάρει και άλλο κόσμο στη δούλεψη του. Τότε ο ο ραβίνος του είπε ότι θα αναλάβει η εβραϊκή κοινότητα των Χανίων να πληρώνει το μεροκάματο του χωρίς να το μάθει ο Εβραίος εργάτης του. Ετσι λοιπόν έγινε για κάποιο διάστημα. Στη συνέχεια επειδή ο Εβραίος ήταν καλός στη δουλειά του, ο παππούς μου τον πλήρωνε κανονικά. Οταν ήλθε λοιπόν στο Καστέλι τον Απρίλη του 1941 ο Αβράαμ και η οικογένεια του απευθύνθηκαν στον παππού μου για να τους βοηθήσει να πάνε στην Αίγυπτο, επειδή είχε και ο παππούς μου ψαροκάικα» αφηγείται ο Στέλιος Ξηρουχάκης. ΧΟΧΛΙΟΙ ΚΑΙ ΓΑΛΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΣΙΚΕΣ Πριν προλάβουν να φύγουν όμως, τους πρόλαβε η εισβολή στη Μάχη της Κρήτης. Τα ψαροκάικα των Ξηρουχάκηδων βυθίζονται από τους βομβαρδισμούς και τα καταστήματα και η περιουσία τους παθαίνει πολύ μεγάλη ζημιά. Με τους αλεξιπτωτιστές να πέφτουν πρώτα στον κάμπο του Καστελιού ο Ξηρουχάκης παίρνει την οικογένεια του, άλλη μια οικογένεια Κισαμιτών και τους Εβραίους και πηγαίνουν στην Τύλιφο, στη χερσόνησο της Γραμβούσας. Μια χέρσα περιοχή, όπου οι οικογένειες ζουν σε σπηλιές και αγωνίζονται να επιβιώσουν. Όπως θυμάται η Γιολάντα Αβραάμ- Γουίλις και το έχει αποτυπώσει τόσο στην ιστορία του ολοκαυτώματος (http://db.yadvashem.org/righteous/family.html?language=en&itemId=4016736) αλλά και σε τηλεοπτικές της συνεντεύξεις για κανάλια στις ΗΠΑ όπου ζει και στο Ισραήλ, για να ζήσουν, έτρωγαν σαλιγκάρια, γάλα από τις κατσίκες, ενώ οι νέοι άντρες κατέβαιναν από το βουνό στα πεδινά και σε σημείο όπου υπήρχε νερό. «Όταν σταμάτησαν οι μάχες και καταλήφθηκε η Κρήτη, συνέχισαν να μένουν για λίγο καιρό στις σπηλιές μέχρι που κάποια στιγμή επέστρεψαν στο Καστέλι. Η οικογένεια του παππού πήγε στο πατρικό μας σπίτι, στον οικισμό Πύργος, λίγο έξω από το Καστέλι. Εκεί έφεραν και την εβραϊκή οικογένεια που ζούσε σε ένα δωμάτιο που της είχαν παραχωρήσει. Οπως πολύ εύκολα μπορεί να φανταστεί κάποιος, αυτό κρατούνταν κρυφό γιατί υπήρχε ο κίνδυνος να μάθουν οι Γερμανοί ότι ήταν Εβραίοι και τότε ξέρουμε ποιο θα ήταν το τέλος τους. Η οικογένεια αναζητούσε τρόπο να φύγει προς την Αθήνα και την ηπειρωτική Ελλάδα. Ο παππούς μου τους βοήθησε να βρουν ψαροκάικο και να φύγουν» επισημαίνει ο Στέλιος. «Χρειάσθηκε να περάσουν δεκαετίες και χρόνια πολλά ώστε το 1996, μετά από αναζήτηση της Γιολάντας να βρει τον πατέρα μου και τα αδέλφια του. Το 2001 τους τίμησε με βραβείο η πρεσβεία του Ισραήλ και τώρα ήλθε και αυτή η αναγραφή στο μνημείο. Είναι σίγουρα κάτι που τιμάει την οικογένεια του Ξηρουχοστελιανού αλλά και όλους αυτούς που προστάτευσαν τους διωκόμενους αυτούς ανθρώπους σε πολύ δύσκολες εποχές» καταλήγει ο Στέλιος Ξηρουχάκης. Read more: http://www.haniotika-nea.gr/ikogenia-apo-tin-kisamo-sto-mnimio-ton-dikeon-ton-ethnon/#ixzz40XOxWNip Under Creative Commons License: Attribution Non-Commercial Follow us: @HaniotikaNea on Twitter | haniotika.nea on Facebook