ΕΦΥΓΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΩΜΟΠΟΛΕΙΣ Διέξοδος... στην ύπαιθρο Από: Γιώργος Κώνστας Δημοσιεύθηκε στις: 21-09-2013 09:14:19 Σε μια εποχή που η ύπαιθρος, τα μικρά αστικά κέντρα παρουσιάζουν εικόνες εγκατάλειψης και στασιμότητας υπάρχουν και κάποιοι που τόλμησαν. Επιστήμονες έφυγαν από την Αθήνα και άνοιξαν φαρμακεία στην επαρχία, γιατροί δοκίμασαν την τύχη τους στην ύπαιθρο, μια νέα ηθοποιός θέλησε να φτιάξει ένα πολιστικό εργαστήρι στον τόπο καταγωγής της... Οι 'διαδρομές" βρήκαν αυτούς τους ανθρώπους, επιχείρησαν να μάθουν τι τους έφερε στην επαρχία αλλά και κατά πόσο τέτοιες πρωτοβουλίες τελικά μπορούν να βρουν γόνιμο έδαφος στις απομακρυσμένες περιοχές. ΣΤΟ ΕΛΟΣ Από την Αττική στην ορεινή Κίσαμο Ξεκίνησε ως φαρμακοποιός στην Αν. Αττική, ωστόσο πολύ συνειδητά αποφάσισε να τολμήσει και να ανοίξει ένα φαρμακείο στην ορεινη Κίσαμο στο Ελος, περίπου 60 χλμ. από τα Χανιά. Μιλάμε με τον κ. Κωνσταντίνο Ρίζο. Τι ήταν αυτό που σας έφερε στην ορεινή Κίσαμο; Η υποβάθμιση της ζωής στην Αττική όπου διατηρούσα φαρμακείο αποτελούσε τον βασικότερο λόγο. Ετσι μετέφερα την επιχείρησή μου σε ένα μέρος που να μπορώ να προσφέρω στο κοινωνικό σύνολο, να βελτιώσω τη δική μου ποιότητα ζωής με κίνητρο όχι μόνο το οικονομικό αλλά και την επαφή με τη φύση και παράλληλα να μπορέσω να κάνω τη δουλειά μου καλύτερα σε ένα επίπεδο πιο προσωπικό. Γιατί στο Ελος, σε ένα μικρό ορεινό χωριό της Κισάμου; Γιατί είναι ένα χωριό φημισμένο για τη φιλοξενία των ανθρώπων και τη φυσική του ομορφιά. Είναι ένας κόμβος για την περιοχή των Εννιά Χωριών και ένα χωριό που παραδοσιακά εξυπηρετεί όλους τους κατοίκους της ορεινής Κισάμου. Προσωπικά όμως στος Ελος και στα Εννιά Χωριά βρήκα αυτό που με ελκύει. Ακούσατε από κάποιον να σας λέει «είσαι τρελός; Τι πας να κάνεις;». Πάντα θα υπάρχουν αυτά. Είναι τολμηρό το όλο εγχείρημα να κάνεις οποιαδήποτε επιχείρηση σε ένα χωριό που δεν έχει τον πολύ κόσμο γιατί η περιοχή είναι αραιοκατοικημένη για να σε στηρίξει. Ομως η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς. Οι ντόπιοι θα είδαν ως "μάννα εξ ουρανού" τη δημιουργία ενός φαρμακείου στον τόπο τους... Το φαρμακείο σε μια άγονη περιοχή είναι βασικός πυλώνας της δημόσιας υγείας. Είναι πολύ σημαντικό να έχει πρόσβαση ο κάτοικος στην πρωτοβάθμια υγεία όταν την στερούνταν για δεκαετίες. Γ? αυτό και πρέπει να στηρίζονται αυτές οι πρωτοβουλίες. Απολαμβάνω τη στήριξη των κατοίκων. Είναι πολύ σημαντική και η αλληλεγγύη των επαγγελματιών του χωριού και εκεί πρέπει να στηριχθεί η ανάπτυξη αυτών των περιοχών. Ετσι μόνο δεν θα σβήσει η επαρχία όχι μόνο της Κρήτης αλλά και γενικότερα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε; Η έλλειψη γιατρού! Η εφημερίδα σας ασχολήθηκε με το θέμα πριν από ένα χρόνο πολύ έντονα. Κάποιοι αρμόδιοι είδαν το ζήτημα αλλά στη συνέχεια "κουκουλώθηκε" με αποτέλεσμα το Ελος να έχει μείνει χωρίς γιατρό εδώ και ένα χρόνο. Ενα άλλο πρόβλημα είναι η τροφοδοσία με φάρμακα. Η τροδοδοσία δεν γίνεται μέχρι το χωριό και αυτό δημιουργεί ένα επιπλέον πρόβλημα για μας. Είναι ανεπίτρεπτο 500 άτομα το χειμώνα και πολύ περισσότερα το καλοκαίρι να μην έχουν άμεση πρόσβαση στο φάρμακο και στον γιατρό. Το καλοκαίρι στην περιοχή υπάρχουν πάρα πολλοί τουρίστες. Επιβαλλεται οι άνθρωποι αυτοί να βρίσκουν υγειονομικές υπηρεσίες. Είναι απαραίτητος επομένως ένας σταθμός υγειονομικής φροντίδας που δίνει το στίγμα μιας πολιτισμένης χώρας. Λόγω της έλλειψης γιατρού ο φαρμακοποιός γίνεται και λίγο... γιατρός; Αναγκάζομαι πολλές φορές καθαρά για λόγους ανωτέρας βίας, χωρίς να είμαι καλυμένος από τον νόμο, όταν κινδυνεύει ανθρώπινη ζωή να δώσω ό,τι καλύτερο έχω. Ο δικός σας προσωπικός στόχος; Οι άνθρωποι λόγω του αποκλεισμού τους από κάθε υγειονομική υπηρεσία δεν έχουν βασικές γνώσεις σε θέματα πρόληψης και πρώτων βοηθειών. Κάναμε πριν λίγο καιρό μια ομιλία για τις πρώτες βοήθειες και θα ακολουθήσουν και άλλες σε άλλα χωριά της περιοχής με στόχο να σπάσουμε αυτήν την άγνοια που πηγάζει από τη γεωγραφική απομόνωση. Σε ένα νέο άνθρωπο θα συστήνατε να ακολουθήσει τα βήματά σας; Εξαρτάται πώς έχει ιεραρχήσει κάποιος τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τις αξίες του. Κάποιος που κάνει ένα τέτοιο βήμα θα πρέπει να έχει καταλάβει ότι η ανάπτυξη της περιοχής είναι η συνάρτηση της δικής του. Αν αναπτυχθεί η περιοχή θα αναπτυχθεί και ο ίδιος κοινωνικά, οικονομικά. Είναι κρίμα να ερημώσουν αυτά τα χωριά, τα ιστορικά, με τη μακραίωνη ιστορία, που έχουν δώσει και δίνουν σημαντικούς ανθρώπους για την κοινωνία. Είναι ένας κυρίαρχος στόχος που έβαλα και εγώ στον εαυτό μου. ΣΤΟ ΚΑΣΤΕΛΙ ΚΙΣΑΜΟΥ Ενα ξεχωριστό θεατρικό εργαστήρι Ενα πολιτιστικό-δημιουργικό εργαστήρι σε μια μικρή κωμόπολη; Θεατρικό παιχνίδι και καινοτόμες δράσεις σε μια μικρή κοινωνία; Η Θεώνη Κουτσουνάκη, ηθοποιός, απόφοιτος της δραματικής σχολής "Γ. Θεοδοσιάδη" και ο σύζυγός της Αχιλλέας Βαλεράς το τόλμησαν δημιουργώντας το "Εργαστήρι διάΔρασης" στο Καστέλι Κισάμου. Μια πρωτότυπη ιδιωτική πρωτοβουλία με οφέλη για τους δημιουργούς της αλλά κυρίως για την τοπική κοινωνία. Ανοίγουμε κουβέντα με τη Θεώνη... Νέα, ηθοποιός, με εξειδικευμένες σπουδές γιατί να φύγει από την Αθήνα και να δημιουργήσει έναν πολιτιστικό χώρο σε μια μικρή κωμόπολη; Εκανα διάφορες συνεργασίες στην Αθήνα, μπορεί να μην ήταν στο εμπορικό κομμάτι αλλά ήταν πράγματα που με αφορούσαν. Με τον ερχομό της μικρής μου έπρεπε να βάλω τη ζωή μου σε μια νέα σειρά. Οταν έγινα μητέρα έπρεπε να επαναπροσδιορίσω τι ήθελα να κάνω. Ωραίοι οι πειραματισμοί, οι θεατρικές ομάδες κ.λπ. αλλά όλα αυτά έπρεπε να μπουν σε μια πιο στέρεη βάση. Ετσι αποφασίσαμε με τον άντρα μου να γυρίσουμε στον τόπο που γεννήθηκα, να δημιουργήσουμε τον δικό μας πολιτιστικό χώρο, δίνοντας έμφαση στο Θεατρικό Παιχνίδι. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίσατε; Σίγουρα το οικονομικό. Οτι, είχαμε και δεν είχαμε, τα ρίξαμε σε αυτήν την προσπάθεια, να φτιάξουμε τον χώρο. Στη συνέχεια ήταν το κοινωνικό. Τα λογικά ερωτήματα που μπορεί να υπάρχουν σε μια μικρή κοινωνία. «Γιατί γύρισες πίσω; Γιατί μια ηθοποιός να έλθει στην Κίσαμο να κάνει αυτό το πράγμα;»Το εισπράξαμε και αυτό και φυσικά δεν ήταν πάντα καλοπροαίρετο. Τολμήσαμε όμως να κάνουμε το "Εργαστήρι" που πάνω από όλα είναι ένας χώρος πολιτισμού. Και η εμπιστοσύνη των γονιών πώς κατακτάται; Με πάρα πολλή δουλειά! Ζητούμενό μας είναι να μην θεωρούμε τίποτα δεδομένο και να προσπαθούμε να κάνουμε όσο το δυνατό καλύτερα τη δουλειά μας. Να παρατηρούμε τις αντιδράσεις θετικές και αρνητικές, να εντοπίζουμε τα λάθη μας και να πηγαίνουμε ακόμα παρακάτω στα θετικά. Ολα αυτά απαιτούν νέες ιδέες, δημιουργικούς υπολογισμούς και πάντα θα πρέπει να υπάρχει ένας στόχος που απαιτεί μεγάλη προετοιμασία για να επιτευχθεί. Δεν είναι εύκολο! Tα παιδιά είναι παντού παιδιά, διαπιστώνεις όμως κάποιες διαφορές σε σύγκριση με την Αθήνα όπου ζούσες πριν ; Ναι υπάρχουν διαφορές, αλλά όταν κάτι έχει ενδιαφέρον για τα παιδιά, θα τα κερδίσει σε οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος και αν βρίσκονται. Ισως τα παιδιά στην Αθήνα να έχουν περισσότερες δυνατότητες και επιλογές στο να βρουν το κατάλληλο ερέθισμα στον πιο εξειδικευμένο χώρο. Σε ένα γονιό που θα σε ρωτούσε «τι θα προσφέρει το Θεατρικό Παιχνίδι στο παιδί μου» τι θα του απαντούσες; Τα παιδιά σήμερα είναι πολύ πιεσμένα δεν έχουν τη δυνατότητα για ελεύθερο παιχνίδι. Μέσα από αυτό εκφράζουν φόβους, ανασφάλειες, δείχνουν τις δεξιότητες, τα μικρά τους ταλέντα. Μέσα από το θεατρικό παιχνίδι που προσπαθούμε να κάνουμε εμείς στο "Εργαστήρι" ακολουθώντας τη γραμμή της Μαντώς Κουρετζή κόρης του Λάκη Κουρετζή για όσους γνωρίζουν, προσπαθούμε μέσα από τις ομάδες τα παιδιά να ξεδιπλώνουν προσωπικότητές τους, να βγάζουν τα ωραία στοιχεία που κουβαλάνε αλλά και τις ανασφάλειες. Και εκεί υπάρχει συζήτηση με τον γονιό, όταν εντοπίζουμε μια ιδιαιτερότητα, αρνητική ή θετική, θέλουμε να τη εντοπίσουμε και να τη αντιμετωπίσουμε ή να την εξελίξουμε, απευθυνόμενοι πάντα στους κατάλληλους ανθρώπους. Κάποιος απώτερος στόχος; Πολλοί! Ισως αυτό που θα ήθελα περισσότερο αυτή τη στιγμή είναι να δημιουργήσουμε ομάδα από ενηλίκους. Οχι με στόχο απαραίτητα να κάνουμε παράσταση. Ενηλίκους που να θέλουν να ανακαλύψουν τα εκφραστικά τους μέσα, να γνωρίσουν το σώμα τους, να πειραματιστούν, να τολμήσουν να εκτεθούν σε επίπεδο ομάδας και αν σε βάθος χρόνου το θελήσουμε, γιατί όχι να μην κάνουμε ένα δρώμενο ή μια παράσταση. To "Εργαστήρι" απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Στο ερώτημα κάποιου συναδέλφου σου να φύγει και αυτός από την μεγάλη πόλη για την επαρχία τι θα του απαντούσες, τι θα του συνιστούσες; Με κλειστά τα μάτια θα έλεγα «ναι». Πάντα εξαρτάται τι θέλεις να κάνεις. Αν έχεις μια σκέψη που σε οδηγεί στην επαρχία να το τολμήσεις. Αλλά έχει πολλά ρίσκα. Ομως και η Αθήνα πλέον δεν έχει τις ευκαιρίες που είχε στο παρελθόν. Δεν γίνονται οι παραγωγές που γίνονταν σε τηλεόραση, θέατρο. Με την κρίση τα πράγματα μπλόκαραν πάρα πολύ. ΣΤΟΝ ΑΛΙΚΙΑΝΟ Ο γιατρός του χωριού Ενας από τους πρώτους, στη σύγχρονη εποχή, που τόλμησε να δραστηριοποιηθεί στην ύπαιθρο ο γιατρός Γιάννης Κασσελάκης στον Αλικιανό του Δ. Πλατανιά. Εχοντας μια εμπειρία ετών είναι από τους καταλληλότερους να μας μιλήσει για την καθημερινότητα της επαγγελματικής δραστηριοποίησης στην ύπαιθρο. Γιατί ιατρείο στον Αλικιανό ; Είμαι γέννημα - θρέμμα της περιοχής, από τον Σκινέ. Εδώ μεγάλωσα, εδώ έκανα τα πρώτα μου βήματα. Η γη μου μιλάει όταν περπατάω, την αγαπάω πολύ. Η ειδικότητα μου ως ειδικός παθολόγος πληροί τις προϋποθέσεις για να καλύψω τις ανάγκες των ανθρώπων εδώ. Στην πόλη όμως, π.χ. στα Χανιά δεν έχετε περισσότερες δυνατότητες να βγάλετε χρήματα, να έχετε κοινωνική καταξίωση; Δεν είναι τα χρήματα που κάνουν τον γιατρό. Αλλα είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ειδικά ο οικογενειακός γιατρός. Μπορεί να βγάζω λιγότερα χρήματα, αλλά για την κοινωνική καταξίωση βγείτε στα χωριά της περιοχής να ρωτήσετε ποια είναι η άποψη τους για τον Κασσελάκη. Βέβαια εγώ είμαι συνειδητά εκτός του "συστήματος". Δεν έχω πάει μια εκδρομή με φαρμακευτική εταιρεία, δεν έχω πάει ούτε σε ένα συνέδριο με πληρωμένα τα έξοδά μου. Δεν θέλω να έχω καμία σχέση με αυτό το "σύστημα". Πώς είναι η καθημερινότητα ενός γιατρού σε ένα μικρό χωριό; Γενικά τα ωράρια ενός γιατρού είναι δύσκολα αλλά ακόμα πιο δύσκολα όταν ζεις σε μια μικρή κοινωνία. Μεσημέρια, βράδια, διακοπές δεν υπάρχουν σε όλες τις αγροτικές περιοχές. Ο ασθενής εδώ θα έλθει στο σπίτι σου να σε βρει, είτε γιατί σε γνωρίζει, είτε γιατί σε ξέρει ο κουμπάρος, ο σύντεκνος, ο συγγενής του και έχει το θάρρος. Οι σχέσεις είναι πολύ καλύτερες, δεν είναι οι τυπικές μεταξύ ασθενή και γιατρού. Αυτό δημιουργεί μεγαλύτερες υποχρεώσεις και ευθύνες. Μέρα της Λαμπρής έφυγα από τα Μέγαρα όπου ήμουν με τη γυναίκα μου για να έλθω για ένα περιστατικό που συνέβη σε ασθενή μου και δεν ήθελε να πάει σε νοσοκομείο γιατί ήθελε τον γιατρό της, έμενα. Για να δω την αδελφή μου στον Καναδά που ήταν άρρωστη στον Καναδά μπόρεσα πριν από 4 χρόνια να πάω για 36 ώρες την πρώτη φορά και για 24 ώρες τη δεύτερη. Δεν μπορείς να αφήσεις τον ασθενή σου! Σε θέλει δίπλα του! Σίγουρα δεν φαίνεται να το έχετε μετανιώσει που δραστηριοποιείστε στην επαρχία ; Ποτέ δεν το μετάνιωσα. Παρά τις δυσκολίες. Μου έχει τύχει να με ξυπνήσουν στις 3 τα ξημερώματα να πάω σε περιστατικό στα Μεσκλά και στη συνέχεια γυρίζοντας να πάω στο Σκονίζο. Δεν θα με δεις να πίνω πάνω από ένα ποτήρι αλκοόλ. Πρέπει να είμαι συνεχώς νηφάλιος είτε στις 10 το πρωί, είτε το μεσημέρι, είτε στις 2 το πρωί. Γενικά πάντως η εικόνα της επαρχίας σε πολλές περιοχές δεν είναι η καλύτερη. Οπου έχει συμβάλει η ιδιωτική πρωτοβουλία, τα χωριά κρατιούνται. Γιατί αν δούμε την περιοχή μας, το κράτος είναι απόν. Ελάχιστες οι κρατικές υποδομές. Είμαστε σε μια περιοχή που η γη παράγει τα πάντα. Δίνει τη δυνατότητα σε αυτόν που καλλιεργεί, ακόμα και σήμερα τη δύσκολη αυτή εποχή, να βγάλει ένα καλό μεροκάματο. Το πρόβλημα είναι στην παιδεία και στην κουλτούρα που έχουμε διαμορφώσει. Δεν μπορεί ο νέος σήμερα να πάει να εργάζεται για 300-400 ευρώ σε ένα γραφείο με κλιματισμό και ωραίες... κουρτίνες και να αισθάνεται άσχημα να κλαδέψει πορτοκαλιές ή να θερίσει χόρτα που σίγουρα θα του αφήσουν περισσότερα χρήματα στην τσέπη. Επομένως σε ένα νέο γιατρό που θέλει να ανοίξει το ιατρείο του στην ύπαιθρο ποια θα ήταν η δική σας συμβουλή; Να το τολμήσει, ξέροντας ότι έχει ιδιαιτερότητες η ύπαιθρος! Αρκεί να έχει όρεξη να εργαστεί. Ολες οι δουλειές είναι καλές αν τις κάνουμε με αξιοπρέπεια. ΑΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ Αναζητώντας μια καλύτερη ποιότητα ζωής Αναζητώντας μια καλύτερη ποιότητα ζωής ο Βασίλης Μαλεκάκης έφυγε από την Αθήνα όπου διατηρούσε φαρμακείο και το άνοιξε στον Αποκόρωνα. «Βρήκα την ηρεμία μου» μας λέει, καθώς ξεκινάμε τη συνέντευξη μας. Κλείσατε το φαρμακείο που είχατε από το 1997 στο Ελληνικό στην Αθήνα και εδώ και δύο χρόνια είστε στον Αποκόρωνα. Γιατί μια τέτοια απόφαση; Για μένα ήταν ένα όνειρο ζωής, μια μεγάλη απόφαση να γυρίσω στον τόπο των γονιών μου, στον τόπο που πέρασα τα καλοκαίρια μου. Το συζήτησα με την οικογένειά μου και αποφασίσαμε να κάνουμε αυτήν τη μεγάλη για τη ζωή όλων μας κίνηση. Πώς είδαν οι συγγενείς και οι φίλοι την απόφασή σας να φτιάξετε ένα φαρμακείο σε ένα μικρό χωριό; Το επάγγελμά μας έχει κάποιους περιορισμούς δεν μπορείς να ανοίξεις παντού ένα φαρμακείο. Με ενδιέφερε αποκλειστικά ο Αποκόρωνας, δεν σκεφτόμουν κανένα άλλο μέρος γιατί αυτός είναι ο τόπος που αγαπώ, που γνωρίζω τον κόσμο. Το σημείο που επέλεξα είναι κόμβος, περνάνε πολλά αυτοκίνητα. Ηξερα ότι υπάρχει μια ανάγκη για ένα φαρμακείο καθώς τα υπόλοιπα είναι μακριά. Οι άνθρωποι το έχουν ανάγκη και πήρα το ρίσκο να έλθω εδώ. Η επιλογή μου με ικανοποιεί σήμερα απόλυτα. Αισθάνομαι πολύ τυχερός που πήρα αυτήν την απόφαση. Ιατρικά η περιοχή καλύπτεται καλά; Δόξα τω θεώ, ήλθα σε ένα μέρος με φανταστικούς γιατρούς που είναι κοντά στον άνθρωπο που τους έχει ανάγκη. Το Κ.Υ. Βάμου διαθέτει εξαιρετικούς επιστήμονες, ενώ πολύ καλός είναι και ο αγροτικός γιατρός. Είναι μεγάλη χαρά για μένα που μπορώ να μεταδώσω τις γνώσεις που πήρα στο πανεπιστήμιο και τις οποίες στη συνέχεια εμπλούτισα. Βρήκαν οι κάτοικοι κάτι που τους έλειπε; Πιστεύω πως ναι. Βρήκα και εγώ πολύ σημαντικά πράγματα. Μια διαφορετική ποιότητα ζωής. Μου αρέσει πάρα πολύ η αμεσότητα που έχω με τους κατοίκους και το αγκάλιασμα της προσπάθειάς μου από την πλειοψηφία του κόσμου. Θα το συστήνατε σε κάποιον συνάδελφό σας να κάνει κάτι ανάλογο στην επαρχία; Να φύγει από τη μεγάλη πόλη; Οταν άρχισα να επικοινωνώ το τόλμημα με συγγενείς, φίλους, πελάτες στην Αθήνα, αν εξαιρέσεις το θέμα της φυγής μας από κοντά τους, όλοι με ζηλευαν και μου έλεγαν «μακάρι να μπορούσα να το κάνω και εγώ». Τουλάχιστον η γενιά η δική μου λαχταρά μια τέτοια αλλαγή μια τέτοια κίνηση. Αν νιώθει την ανάγκη να φύγει από την Αθήνα με κλειστά τα μάτια και τα χέρια στην καρδιά θα του έλεγα «ναι». Εδώ οι άνθρωποι είναι πιο κοντά ο ένας στον άλλο, ένιωσα αμέσως μια οικειότητα. Υπάρχουν βέβαια και τα ρίσκα αλλά και αυτά είναι μέσα στη ζωή. Θα υπάρχει όμως και κάποιο πρόβλημα, κάτι που να μην πηγαίνει καλά. Δεν ξέρω, μπορεί να υπάρχουν κάποιες ελλείψεις λόγω οικονομικών δυσχερειών. Ομως η επαρχία τα έχει όλα. Δεν το έχω μετανιώσει. Χαίρομαι που είμαι εδώ. Το μάτι ξεκουράζεται, η διαδρομή από το φαρμακείο στο σπίτι είναι εξαιρετική, βλέπεις βουνά, δέντρα γυρίζω σπίτι και νιώθω ξεκούραστος. Οταν ζεις στη μεγάλη πόλη με φασαρία, φανάρια, κυκλοφοριακό, που δεν μπορείς να υπολογίσεις το χρόνο σου όταν κάνεις μια απόσταση, που χάνεις την ηρεμία σου, γίνεσαι νευρικός. Από αυτά τα πράγματα έχω ξεφύγει εντελώς.