ΧΑΝΙΩΤΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΠΟΥ ΕΖΗΣΑΝ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ Μπροστά στον Αττίλα Δημοσιεύθηκε στις: 21-07-2012

Των ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΙΔΑΚΗ, ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΩΝΣΤΑ Πέρασαν κιόλας 38 χρόνια από την εισβολή του 'Αττίλα' στην Κύπρο. Το πραξικόπημα σε βάρος της εκλεγμένης κυβέρνησης του Μακαρίου από την ξενοκίνητη και προδοτική στρατιωτική χούντα των Αθηνών αποτελεί την καλύτερη δικαιολογία για τους Τούρκους που εισβάλλουν στο νησί. Ανάμεσα στους χιλιάδες στρατιώτες που αντιστάθηκαν στους εισβολείς και πολλοί Χανιώτες. Πολλοί οι νεκροί, πολλοί και οι αγνοούμενοι από μια περιπέτεια που πολλοί θέλουν να ξεχάσουν και να τη σπρώξουν στη λήθη της ιστορίας. Ωστόσο μιλώντας στις 'διαδρομές' τρεις εκ των Χανιωτών που έζησαν τα γεγονότα, δηλώνουν με παρρησία ότι δεν πρόκειται να ξεχάσουν ποτέ... ΣΗΦΗΣ ΚΑΠΑΣΑΚΗΣ: 'Aύριο το πρωί θα γίνει εισβολή... ' 'Και να θέλω να ξεχάσω, δεν μπορώ. Πάντα αυτές οι ημέρες είναι οι πιο δύσκολες για όλους μας'. Ο κ. Σήφης Καπασάκης, είναι ένας από τους πολλούς Χανιώτες που έζησαν τα γεγονότα της εισβολής της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974 υπηρετώντας ως απλός φαντάρος. Ηταν μάλιστα ανάμεσα σε αυτούς που είχαν φτάσει στο νησί από την Ελλάδα μια μέρα πριν την επίθεση προκειμένου να αντικαταστήσουν την προηγούμενη σειρά της ΕΛΔΥΚ. 'Φύγαμε από την Ελλάδα στις 13 Ιουλίου του 1974 και φτάσαμε στις 19 Ιουλίου στο λιμάνι της Αμμοχώστου, μια μέρα πριν την εισβολή. Με τους σάκκους στην πλάτη κατεβαίναμε από το πλοίο, οι αξιωματικοί φώναζαν "γρήγορα" και ακριβώς απέναντι στο κάστρο της Αμμοχώστου στο οποίο βρίσκονταν οχυρωμένοι οι Τουρκοκύπριοι τους βλέπαμε να μας παρατηρούν με τα κυάλια τους. Μας μετέφεραν στη Λευκωσία όπου ήταν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και χωρισθήκαμε στους λόχους, εγώ ήμουν ολμιστής και πήγα στον Λόχο Βαρέων Οπλων. Το απόγευμα μας λέει ένας αξιωματικός: "Παιδιά έχουμε πληροφορίες ότι κατά 70% θα γίνει εισβολή από τους Τούρκους." Είχαν πληροφορίες, το ήξεραν. Ολο το βράδυ βγάζαμε πυρομαχικά από σπηλιές, το πρωί σηκωθήκαμε νωρίς' θυμάται για τις πρώτες του ώρες στο νησί. ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΚΙΟΝΕΛΙ 'Με τις πρώτες ακτίνες του ήλιου ξεκίνησαν να βομβαρδίσουν την Κύπρο οι Τούρκοι από αέρος, πρώτα το αεροδρόμιο, μετά το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Είχαμε ένα αρχιλοχία, τον Λάμπρο Παπαλάμπρου που φωνάζει στον λοχαγό "μας βομβαρδίζουν", δεν πρόλαβε να πει τη φράση και κάνει βύθιση ένα αεροπλάνο και ρίχνει μια βόμβα. "Πέστε κάτω" φώναξε ο λοχαγός σε εμάς καθώς η βόμβα πήγαινε στο Διοικητήριο που ήταν κοντά στο λόχο μας. Δεν έπεσα κάτω! Δεν ξέρω γιατί! Πέφτει η βόμβα και γίνεται χαλασμός, τούβλα, χώματα, μπετά, όλα στον αέρα. Αμέσως πήγαμε στη θέση μάχης που από το περασμένο βράδυ είχαμε στήσει και αρχίσαμε να ρίχνουμε με τους όλμους προς το Κιόνελι (σ.σ. χωριό των Τουρκοκυπρίων κοντά στη Λευκωσία το οποίο είχαν οχυρώσει οι Τούρκοι). Το βράδυ πραγματοποιήσαμε νυκτερινή επίθεση προς το Κιόνελι που είχε οχυρωθεί μεγάλη δύναμη των Τούρκων. Εμείς ως ολμιστές καλύπταμε τους δικούς μας τυφεκιοφόρους στην επίθεσή τους. Αν καταλαμβόταν το Κιόνελι, πολλά πράγματα θα ανατρέπονταν καθώς ήταν το στήριγμα των Τούρκων. Δυστυχώς δεν τα καταφέραμε Τα ξημερώματα παίρνουμε διαταγή να γυρίσουμε πίσω και ευτυχώς γιατί σε διαφορετική περίπτωση δεν θα γύριζε κανείς μας πίσω καθώς το πρωί η αεροπορία τους θα μας λιάνιζε'. Η 'ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ' Η εκεχειρεία υπογράφεται, ωστόσο οι μάχες συνεχίζονται. 'Παρότι υπογράφηκε κατάπαυση πυρός, οι Τούρκοι συνέχισαν τις επιθέσεις τους. Και το ίδιο βράδυ επιτέθηκαν στις θέσεις μας. Ρίξαμε τότε εμείς ως ολμιστές βλήματα φωτιστικά και οι δικοί μας στον Προμαχώνα πραγματικά τους κατέκοψαν' θυμάται ο συνομιλητής μας. Λίγες ημέρες μετά, ξεκινάει ο δεύτερος 'Αττίλας'. Με άρματα μάχης, πυροβολικό και αεροπλάνα οι εισβολείς δεν μπορούν να ανακοπούν. 'Μείναμε εκεί, δεν υποχωρήσαμε από τις θέσεις παρά μόνο όταν πήραμε διαταγή' αναφέρει ο κ. Καπασάκης. Και ο πόλεμος κάποια στιγμή τελείωσε και μετά από μήνες, οι στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ γύρισαν πίσω! Οι μνήμες έμειναν. 'Πέρασαν 10 χρόνια για να ξεπεράσω τον φόβο του αεροπλάνου, άκουγα αεροσκάφος και νόμιζα ότι θα μας βομβαρδίσουν...' καταλήγει ο κ. Καπασάκης. ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΡΑΟΥΔΑΚΗΣ: 'Αυτά που ζήσαμε δεν περιγράφονται' Ο Βαγγέλης Μπραουδάκης ήταν ανάμεσα στους στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ που αντικαστάθηκαν στις 19 Ιουλίου μια μέρα πριν την εισβολή, προκειμένου να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να απολυθούν. Η εισβολή τούς βρήκε εν πλω ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο! Επέστρεψαν πίσω και ρίχθηκαν στη μάχη. 'Κατεβήκαμε από τα αρματαγωγά στην Πάφο. Με ό,τι μέσο υπήρχε: αγροτικά, ΙΧ, φορτηγά, λεωφορεία μετά από 12 ώρες φτάσαμε Λευκωσία, την ώρα μάλιστα που βομβαρδιζόταν. Φτάσαμε στο στρατόπεδό μας να πάρουμε οπλισμό. Ομως, πήραμε όπλα στα οποία δεν είχαμε εκπαιδευτεί, πρώτη φορά τα βλέπαμε! Ηταν FN, ενώ εμείς είχαμε Μ1! Τεράστιο λάθος, να υπάρχουν σύγχρονα όπλα όπως τα FN και να μην μας τα έχουν δώσει πριν, ώστε να τα ξέρουμε καλά! Η ΕΛΔΥΚ ήταν η πιο καλή μονάδα του Ελληνικού Στρατού, άρτια εκπαιδευμένη και πολύ καλά οργανωμένη και από εξοπλισμό' θυμάται ο κ. Μπραουδάκης. Αμέσως η μονάδα του ρίχνεται στην πρώτη γραμμή προκειμένου να ξεκουράσει όσους ήδη μάχονταν. 'Μας είδαν οι αξιωματικοί και φίλοι μας με μεγάλη χαρά. Μας συναντάει ο διοικητής του τάγματος μας ο Ανδρουτσόπουλος και μας λέει: "Καλοσωρίσατε παιδιά. Να προσέχετε τη ζωή σας πρώτα και μετά όλα τα άλλα πατρίδες, θρησκείες, οικογένειες". Πολύ σημαντικό αυτό αν το φιλοσοφήσεις: Καλύτερα ένας ζωντανός πολεμιστής, παρά ένας νεκρός ήρωας'. ΜΟΝΟΣ! Την τρίτη μέρα, η διμοιρία του Μπραουδάκη τοποθετείται στη θέση Ασπρα Χώματα. 'Ταχθήκαμε στις θέσεις μάχης. Εγώ ήμουν τέρμα αριστερά τελευταίος. Από τα κυάλια βλέπω τους Τούρκους να έρχονται προς τις θέσεις μας. Ενημερώνω τον αρχιλοχία, μιλάει αυτός με τη διοίκηση και μας λένε περιμένετε να πλησιάσουν. Από αριστερά και δεξιά, όμως, άλλοι δικοί μας τους έριξαν, οι Τούρκοι απάντησαν και ξεκίνησε ο χαλασμός. Νύκτωσε πια και κάποια στιγμή κατάλαβα ότι έμεινα μόνος μου. Ειχε δοθεί εντολή υποχώρησης στη διμοιρία μου αλλά δεν με είχε ειδοποιήσει κανείς. Ημουν μόνος! Παίρνω τον οπλισμό μου και ξεκινάω μια πορεία για να γυρίσω στο στρατόπεδο. Φτάνω εκεί την ώρα που γίνεται χαμός, βομβαρδισμός, πυροβολισμοί... Με άλμα σε μήκος πέφτω μέσα σε ένα όρυγμα και ακούω εκείνη την ώρα τον Λοχαγό να φωνάζει "πού είναι ο Μπραουδάκης;", κατάλαβαν ότι με είχαν χάσει. Φωνάζω ότι "είμαι εδώ". Αρχίσαμε να ρίχνουμε χειροβομβίδες στην πλαγιά από όπου έρχονταν οι Τούρκοι." ΣΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΤΤΙΛΑ Στα μέσα Αυγούστου του 1974, οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους εμπόλεμους παγώνουν και οι Τούρκοι επιτίθενται ξανά. Είναι ο 'Αττίλας 2'. 'Ηταν μια πραγματική κόλαση. Μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ είχαν αφήσει 300 άτομα και οι υπόλοιποι 1000 είχαν τραβηκτεί πίσω, σε άλλη θέση για να φτιάξουν δεύτερη ζώνη άμυνας. Ξεκινάει ο 'Αττίλας 2', οι Τούρκοι είχαν εντοπίσει τις θέσεις μας και βομβάρδιζαν ακαταύπαστα. Πολλοί οι νεκροί και οι τραυματίες. Είχα μείνει με ένα παντελόνι, όλα τα υπόλοιπα ρούχα μου τα είχα χρησιμοποιήσει για επιδέσμους. Τρεις ημέρες δεν είχαμε βάλει ούτε μια μπουκιά στο στόμα, δεν υπήρχε τίποτα. Το νερό ήταν ελάχιστο και την τελευταία ημέρα δεν είχαμε ούτε σταγόνα. Ολα αυτά υπό 40 βαθμούς στη σκιά! Αφόρητη η ζέστη. Και όμως όλες τις επιθέσεις τους τις σαρώσαμε! Δεν μπορούσαν να μπουν στο στρατόπεδο μας. Ομως ένα Κυπριακό τάγμα, αριστερά της ΕΛΔΥΚ υποχώρησε και μας επιτέθηκαν από εκεί όπου υπήρχε μόνο μια διμοιρία μηχανικού. Σε αυτή ήταν δύο Χανιώτες ήρωες, ο λοχίας Μιχάλης Χαιρετάκης και ο στρατιώτης Μάριος Βολακάκης. Από τη διμοιρία σώθηκαν 3 και υπήρξαν και 3 βαρείς τραυματίες, όλοι οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν. Αυτές οι τρεις ημέρες ήταν οι πιο συγκλονιστικές της ζωής. Αυτά που ζήσαμε δεν περιγράφονται. Οταν αντιμετωπίζεις τέτοιες συνθήκες και ξέρεις ότι θα πεθάνεις, το μόνο που σκέφτεσαι είναι να σκοτώσεις όσους περισσότερους μπορείς. Ο μοναδικός μου φόβος ήταν μην με πιάσουν αιχμάλωτο' λέει ο κ. Μπραουδάκης. Κάποια στιγμή δίνεται διαταγή υποχώρησης για την ΕΛΚΔΥΚ εκτός του στρατοπέδου. Η ομάδα του Β. Μπραουδάκη, το μαθαίνει με 3 ώρες καθυστέρηση. 'Πήραμε ό,τι μπορούσαμε να πάρουμε, παγιδεύσαμε τα πυρομαχικά που έμειναν πίσω. Mε ένα πολυβόλο ρίχναμε συνεχώς για κάλυψη και ξεκινάμε μια πορεία προς τα πίσω προς το σημείο που είχε οριστεί για να αναδιοργανωθούμε. Στον δρόμο συναντάω ένα Χανιώτη λοχία, τον Γιάννη Καντανολέων και μου φώναξε και μου είπε για τον σκοτωμό του Μάριου Βολακάκη που ήταν προσωπικός μου φίλος. Επειδή είχα μείνει μια μέρα χωρίς νερό, δεν μπορούσα να του μιλήσω, δεν είχα ούτε σάλιο. Περάσαμε και έξω από το στρατόπεδο του ΟΗΕ όπου οι ΟΗέδες έριξαν στον αέρα προειδοποιητικές βολές ώστε να μην πλησιάσουμε σε αυτό...' Ακολούθησε η αναδιοργάνωση της μονάδας, η νέα εκεχειρία και η επιστροφή της στην πρώτη γραμμή, στα φυλάκια. Η σειρά του Βαγγέλη Μπραουδάκη έκανε άλλους 5 μήνες, περίπου, θητεία. Εκτοτε έχει πάει άλλες δύο φορές στην Κύπρο. Η πιο συγκινητική στιγμή ποια ήταν, τον ρωτάμε. 'Η συνάντηση με τους αξιωματικούς μας, τον Σταυρουλόπουλο και τον Λούη Ιωαννίδη. Είχαμε εξαιρετικές σχέσεις γιατί ήταν πραγματικά παλικάρια' απαντάει. ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΤΑΝΤΙΝΑΚΗΣ: 'Δεν θέλω να διαγραφεί τίποτα από τη μνήμη μου' Ο 23χρονος τότε, Γιάννης Νταντινάκης από τον Δραπανιά Κισάμου, βρέθηκε στην Κύπρο το ξημερώματα του Πάσχα του 1974. Η 173 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού που ήταν η μονάδα του, βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα και ο ίδιος, ως αρχηγός Στοιχείου, έζησε από πολύ κοντά τα δραματικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής. 'Στην Κύπρο πήγα το Μεγάλο Σάββατο το 1974 ξημερώνοντας Κυριακή του Πάσχα και κατευθύνθηκα στη Μονάδα μου στην Αμμόχωστο, την 173 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού. Εκεί για καλή μου τύχη είχα διοικητή τον αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού Εμμανουήλ Χατζηδάκη που ήταν από το Καλάμι. Στην Κύπρο κάθισα συνολικά 13 μήνες', θυμάται 38 μετά ο 61χρονος σήμερα, Γιάννης Νταντινάκης, ενώ αναφερόμενος στις ημέρες της εισβολής, η σκέψη του τρέχει στον θάνατο των συμπολεμιστών του. 'Αυτό που μου έχει μείνει από εκείνες τις ημέρες είναι ο θάνατος του διοικητή μου που συνέβη μισή ώρα πριν ξεκινήσει η εκεχειρία στην πρώτη φάση του πολέμου. Οπως λένε πολλοί, και το πιστεύω κι εγώ, αν ζούσε ο Χατζηδάκης, την Αμμόχωστο δεν θα την έπαιρναν οι Τούρκοι. Οχι επειδή ήταν πατριώτης μας αλλά ήταν άντρας και παλικάρι', σημειώνει ο κ. Νταντινάκης γυρίζοντας πίσω τον χρόνο. 'Εγώ ήμουν επιλοχίας στην Α' Πυροβολαρχία η οποία έμεινε για να υπερασπίσει το στρατόπεδο που βρισκόταν έξω από την Αμμόχωστο. Στην παλιά Αμμόχωστο κατοικούσαν τουρκοκύπριοι και δίπλα από το στρατόπεδο, από τη νότια και τη δυτική πλευρά, υπήρχαν τούρκικες συνοικίες. Οι Τούρκοι λοιπόν είχαν ανοίξει ορύγματα. Μόλις πήγαμε εμείς κατά μήκος του στρατοπέδου άρχισαν να μας χτυπάνε από σπίτια και από τα ορύγματα. Καταφέραμε να τους διώξουμε και οδηγήθηκαν μετά σε πολυκατοικίες. Θυμάμαι πως ακούγαμε τις σφαίρες να χτυπάνε δίπλα μας. Δεν θα ξεχάσω τον πυροβολισμό που έπεσε και σκότωσε ένα Κύπριο πολυ κοντά σε εμάς. Αναρωτιόμουν πότε θα έρθει η σειρά μου ή του διπλανού μου. Θυμάμαι επίσης πως ήρθε ο διοικητής κάποια στιγμή με το όπλο, πήγαινε μπροστά και έκανε πυρ και κίνηση κι από πίσω πήγαιναν οι φαντάροι'. 'ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΠΟΥ ΜΕ ΣΗΜΑΔΕΨΕ' Η ανδρεία του διοικητή αλλά και ο τραγικός θάνατος που βρήκε στο πεδίο της μάχης σημάδεψαν τον Γιάννη Νταντινάκη ο οποίος περιέγραψε στις 'διαδρομές' το συγκεκριμένο γεγονός: 'Ηρθε η τρίτη ημέρα που θα γινόταν εκεχειρία και ο διοικητής βγήκε από το στρατόπεδο να πάει να δει τι γίνεται στη Β' Πυροβολαρχία που ήταν κατά μήκος του δρόμου που πήγαινε για Καρπασία. Στην πάνω μεριά του δρόμου ήταν ένα Αγγλικό σχολείο το οποίο είχε ένα αντιαεροπορικό. Οι Τούρκοι πέταγαν και έριχναν από ψηλά. Εμείς είδαμε το αεροπλάνο που χτύπησε τον διοικητή να κάνει βύθιση, να ρίχνει και να φεύγει. Ο Χατζηδάκης επειδή ήταν εκτεθειμένος, προσπάθησε να καλυφθεί και είχε προλάβει να βάλει το τζιπ κάτω από ένα σπίτι. Η βόμβα όμως έπεσε στο κέντρο του σπιτιού. Μαζί του σκοτώθηκαν ένας Κύπριος ανθυπολοχαγός και ένα Έλληνας ανθυπασπιστής ενώ τραυματίστηκε ο οδηγός ο οποίος δεν γνωρίζω αν ζει σήμερα. Οσοι σκοτώθηκαν απανθρακώθηκαν και τον διοικητή τον αναγνώρισαν από μια πουλάδα που είχε, επειδή είχε κάνει και στην Αεροπορία Στρατού. Μετά ακούστηκε, αλλά εγώ δεν το είδα και δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω, ότι τον πιλότο του αεροπλάνου τον έπιασαν και ήταν Εγγλέζος. Κακά τα ψέματα, οι Αγγλοι βοηθήσαν τους Τούρκους'. Ρωτήσαμε τον κ. Νταντινάκη αν έχει επιστρέψει από τότε στην Κύπρο. 'Από τότε έχω πάει μόνο μια φορά. Οι σκέψεις γύρισαν στα παλιά αλλά δεν βρεθήκαμε κοντά στην περιοχή που είχαν γίνει τα γεγονότα. Θυμάμαι ότι είχαμε αφήσει τα πράγματα νομίζοντας ότι θα ξαναγυρίσουμε...', μας απαντά, ενώ στο ερώτημα αν υπάρχει κάτι που θέλει να ξεχάσει από εκείνες τις ημέρες, μας λέει καταγηρηματικά: 'Δεν υπάρχει τίποτα να ξεχάσω. Δεν θέλω να διαγραφεί τίποτα'.