ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΧΑΝΙΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ - ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΛΙΔΑΚΗ Ακολουθώντας τα μονοπάτια της Κοινωνικής Ιστορίας Γράφει: Γιώργος Κώνστας - 2 Αυγούστου 2014 8:40 πμ - Σχολιάστε Στα μονοπάτια της Κοινωνικής Iστορίας, αναζητώντας στοιχεία για την περίοδο της κατοχής και την “Ελεύθερη Ελλάδα” την κρατική δομή του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ στις απελευθερωμένες από τους ναζί και τους συνεργάτες του περιοχές κινείται ο Χανιώτης ιστορικός Γιάννης Σκαλιδάκης. Το βιβλίο του που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις “Ασίνη” μελετά αυτήν την περίοδο δίνοντας για πρώτη φορά ένα πλούτο στοιχείων από τα αρχεία του ΑΣΚΙ, του ΕΛΙΑ, του Γενικού Αρχείου του Κράτους, τις βρετανικές πηγές. Μια δουλειά που βασίζεται στο διδακτορικό του συγγραφέα και που πήρε το βραβείο Ιστορίας του “Ιδρύματος Βασιλικής και Όλγας Σταυροπούλου” για το 2012. Για την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πολύ ποιοτική αυτή δουλειά αλλά και για ζητήματα Ιστορίας, μιλάει στις “διαδρομές” ο Γιάννης Σκαλιδάκης Γιατί άλλο ένα βιβλίο για την “Ελεύθερη Ελλάδα”; Τι το καινούργιο μπορεί να προσφέρει σήμερα η ιστορική έρευνα για αυτήν την περίοδο ; Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έξαρση της έρευνας για την περίοδο αυτή. Το άνοιγμα των αρχείων έφερε νέα στοιχεία στο φως. Επίσης το ενδιαφέρον για την περίοδο αυτή είναι αμείωτο, ειδικά μάλιστα τα τελευταία χρόνια λόγω της πολιτικής κατάστασης στρέφεται στο παρελθόν αναζητώντας απαντήσεις. Υπάρχει και μια νέα γενιά ιστορικών που παράγει νέο έργο. Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης, ο Ιάσονας Χανδρινός, ο Βαγγέλης Τζούκας. Η δική μου δουλειά εντάσσεται σε αυτό το ρεύμα. Επέλεξα το συγκεκριμένο θέμα για τη διοίκηση των απελευθερωμένων περιοχών της Ελλάδας από το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ καθώς δεν είχε υπάρξει μέχρι τώρα μια συστηματική μελέτη από την άποψη της κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας, οι δυνατότητες και τα όρια που έδιναν αυτά στις πολιτικές πρωτοβουλίες. Μέχρι τώρα υπήρχαν εργασίες για τη λαϊκή αυτοδιοίκηση και δικαιοσύνη που είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της διοίκησης του ΕΛΑΣ, Προσπάθησα να μελετήσω και άλλες πτυχές όπως την οικονομία της Ελεύθερης Ελλάδας και πώς επέδρασε στο να αυτονομηθεί αυτή η περιοχή από το κατοχικό κράτος. Αν σας ζητούσε κάποιος να δώσετε 4-5 ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της “Ελεύθερης Ελλάδας”, ποια θα ήταν αυτά; Στην ουσία το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ από τα μέσα του 1943 κατάφερε να δημιουργήσει μια κρατική δομή, ένα κράτος μέσα στον Ελλαδικό χώρο που βρισκόταν σε πόλεμο με τον στρατό κατοχής και τους συνεργάτες του. Είχε μια εδαφική επικράτεια 45.000 τετρ. χιλ. σχεδόν το 1/3 της Ελλάδας και ένα πληθυσμό πάνω από 1 εκ. σύμφωνα με τα στοιχεία των Βρετανών. Σε αυτήν την περιοχή η κυβέρνηση της ΠΕΑΕΑ και πιο πριν το στρατηγείο του ΕΛΑΣ είχε όλες τις εξουσίες του κράτους. Σκοπός τους να απελευθερωθεί όλη η χώρα. Ακόμα και την πιο σκληρή εποχή -το καλοκαίρι του 1944 όταν οι Γερμανοί έφτασαν στα ανώτατα όρια της σκληρότητας τους με συνεχείς εκκαθαριστικές επιχειρήσεις- ο ΕΛΑΣ και η ΠΕΑΕΑ ποτέ δεν εγκατάλειψαν το στόχο της ενότητας. Όσον αφορά το μεταπολεμικό όραμα είναι γνωστό με το όνομα της “Λαοκρατίας”. Προσπάθησαν με διάφορους τρόπους να δείξουν πώς θα είναι η μεταπολεμική Ελλάδα. Προσπάθησαν να βάλουν τον κόσμο των ελεύθερων περιοχών στους θεσμούς που δημιούργησαν και να τον πείσουν ότι αξίζει τον κόπο να υποστηριχθεί κάτι τέτοιο στο μέλλον. Για αυτό και όλος ο λαός, γυναίκες, νέοι άνω των 18 συμμετείχαν στους αυτοδιοικητικούς θεσμούς, στη λαϊκή δικαιοσύνη, στις επιτροπές παιδείας κ.ά.. Οι γυναίκες για πρώτη φορά στην ελληνική Ιστορία ψήφισαν σε βουλευτικές εκλογές στην Ελεύθερη Ελλάδα το 1944. Επίσης δημιουργήθηκαν θεσμοί που λειτουργούσαν ανακουφιστικά για τους πληθυσμούς που δέχονταν τις συνέπειες της κατοχής και των γερμανικών επιχειρήσεων. Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, ότι λειτούργησε δηλαδή ανακουφιστικά για τον πληθυσμό, τι στοιχεία υπάρχουν; Αναρίθμητα. Πρέπει να σημειώσω αρχικά ότι μέχρι τώρα πολλές φορές η ΠΕΑΕΑ και το ΕΑΜ εμφανίζονταν σαν μια πολιτική πρωτοβουλία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ προκειμένου να ασκηθεί πίεση στην κυβέρνηση του Καΐρου ώστε να συμμετέχει στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που αστήρικτα υποστηρίζουν ότι ήθελε να πάρει την εξουσία με βία κ.λπ.. Η δική μου έρευνα καταδεικνύει ότι η κυβέρνηση του βουνού, η Ελεύθερη Ελλάδα δεν ήταν μια πρωτοβουλία για κάποιους άλλους σκοπούς. Υπήρχε όντως ανάγκη ελέγχου και διοίκησης μιας τόσο μεγάλης περιοχής που είχαν ελευθερώσει οι αντάρτες π.χ. οι περιφέρειες της χώρας μας είχαν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους, η Θεσσαλία είχε παραγωγή και επιβίωνε κάπως καλύτερα εν συγκρίσει με την Ήπειρο που ήταν πολύ φτωχή. Χρειάζονταν μια ανώτερη πολιτική διοίκηση που να συντονίζει αυτές τις περιοχές να αναδιανέμει πόρους από τις πιο πλούσιες περιοχές στις πιο φτωχές. Χρειάζονταν μια πολιτική διοίκηση και έγινε πολλή δουλειά στην Ελεύθερη Ελλάδα για την ανακούφιση του λαού. Εγιναν λαϊκά νοσοκομεία, λαϊκά φαρμακεία, υπηρεσίες ανασυγκρότησης για τα καμένα χωριά και μελέτες για το πώς θα ξαναστηνόταν η χώρα μετά τον πόλεμο προς όφελος του λαού. Σκοπός της ΠΕΑΕΑ και του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ ήταν να βρεθεί εργασία για τους ανθρώπους των ελεύθερων περιοχών. Άνθρωποι κατέβαιναν στα πεδινά για να δουλέψουν στο μάζεμα της συγκομιδής με πολύ καλό μισθό. Όλα αυτά δεν μπορούσαν να γίνουν χωρίς καλή κεντρική διοίκηση. Σημειώνω ότι οι ελεύθερες περιοχές δεν λάμβαναν τη διεθνή βοήθεια σε τρόφιμα που έρχονταν μετά το 1942 από τον Ερυθρό Σταυρό στην Ελλάδα. Παρουσιάζεται τα τελευταία χρόνια μια προσπάθεια ιστορικών (Καλύβας – Μαραντζίδης) για ριζική αναθεώρηση της ιστορίας της περιόδου της κατοχής. Πώς την αντιμετωπίζετε εσείς ως νέος ιστορικός ; Πριν από 10 χρόνια εμφανίστηκε αυτό το νέο κύμα στην ιστοριογραφία. Αν δούμε την πορεία του μέχρι σήμερα δεν νομίζω ότι ανταποκρίθηκε στον θόρυβο που έκανε και στις προσδοκίες που οι ίδιοι καλλιέργησαν, ότι δηλαδή θα αναθεωρήσουν και θα παρουσιάσουν την ιστορία της κατοχής κάτω από νέο πρίσμα. Οι ίδιοι που ξεκίνησαν την πρωτοβουλία, αυτοί ουσιαστικά την σταμάτησαν και ξεκίνησαν να ασχολούνται με σύγχρονα θέμα ως οργανικοί διανοούμενοι του συστήματος. Η δουλειά τους μας επιτρέπει να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι δεν είχαν καμία επιστημονική στόχευση αλλά είχαν πολιτικούς σκοπούς ξεκάθαρους που δεν ήταν άλλους από την αποδόμηση της Αριστεράς μέσω της ιστορίας. Αν συνυπολογίσουμε την ποσότητα και την ποιότητα της δουλειάς δεν δικαιολογείται καμία ριζική αναθεώρηση αλλά μια ιδεολογική κατάχρηση της Ιστορίας. Δεν πιστεύω ότι σε κανένα σημείο στέκει ότι το ΚΚΕ ήθελε να κατακτήσει με βίαιο τρόπο την εξουσία και ότι η ΠΕΑΕΑ και το ΕΑΜ ήταν απλά προκαλύματα. Η ιστορική έρευνα τα έχει απορρίψει αυτά. Και δεν ήταν και πολύ πρωτότυπη αυτή η πρωτοβουλία καθώς ανάλογες προσπάθειες αναθεώρησης της Ιστορίας έγιναν σε άλλες χώρες όπως η Γερμανία ή επιχειρήθηκαν και στη χώρα μας αμέσως μετά τον εμφύλιο. Συνηθίζουμε όταν μιλάμε για Ιστορία στην Ελλάδα να αναφερόμαστε και στους “μύθους” της. Ποιος ήταν ο ιστορικός μύθος που ανατράπηκε καθώς προχωρούσατε στη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου; Και γενικότερα από την ιστορική σας έρευνα και την έρευνά σας στις πηγές ποια… γεγονότα αποδείχθηκαν “μύθοι”; Δεν μπορώ να πω ότι είχα κάποιους μύθους. Απλά και η δική μου εργασία έβαλε ένα λιθαράκι σε αυτό που έχει καταρριφθεί εδώ και καιρό. Ότι δηλαδή ο μόνος σκοπός του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ ήταν η κατάληψη της εξουσίας. Αυτό έχει καταρριφθεί και όποιος επιμένει σε αυτό το κάνει για καθαρά πολιτικούς σκοπούς. Το τι θα συνέβαινε αν η Αριστερά έπαιρνε την εξουσία δεν είναι δουλειά των ιστορικών να το βρουν. Δεν είμαστε μάντεις! Ξέρουμε όμως τι έγινε για να μην πάρει την εξουσία. Λευκή τρομοκρατία, εμφύλιος, Μακρονήσια, εξορίες, φυλακίσεις, εκτελεσμένοι. Η θεωρία των άκρων για Λευκή και Κόκκινη βία ή ότι οι Γερμανοί ήταν αμέτοχοι, που κάποιοι κύκλοι προωθούν, έχει εκπέσει προ πολλού. Read more: http://www.haniotika-nea.gr/akolouthontas-ta-monopatia-tis-kinonikis-istorias/#ixzz39PlfrT95 Under Creative Commons License: Attribution Non-Commercial Follow us: @HaniotikaNea on Twitter | haniotika.nea on Facebook