ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ Ανησυχητικά στοιχεία για την βιωσιμότητα δύο πολύ ευαίσθητων περιοχών των Χανίων, όπως το Λαφονήσι και ο Μπάλος, προκύπτουν από τις αυτοψίες του τμήματος περιβάλλοντος της Π.Ε. Χανίων. Σωρεία παρανομιών από ιδιώτες αλλά και δημόσιους φορείς, και σοβαρές πιέσεις και προβλήματα που «οδηγούν στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος και τα οποία προέρχονται από τη συνεχώς με τα χρόνια αυξανόμενη επισκεψιμότητα τους θερινούς μήνες» διαπιστώνει μεταξύ άλλων το τμήμα περιβάλλοντος . Από το τμήμα ζητήθηκε από τα «Χ.Ν.» ένα απολογισμός των αυτοψιών που έχει πραγματοποιήσει την τελευταία τετραετία στις συγκεκριμένες περιοχές. Τα στοιχεία είναι ενδεικτικά της μη σωστής διαχείρισης που γίνεται ειδικά τη χρονική περίοδο που εξετάζουμε αλλά αναδεικνύουν και την αδυναμία και την απροθυμία πολλές φορές των ελεγκτικών μηχανισμών όχι μόνο να επισημάνουν τις παρανομίες και να επιβάλλουν πρόστιμα αλλά και να αποκαταστήσουν τις όποιες ζημιές στο περιβάλλον. ΛΑΦΟΝΗΣΙ Ειδικά σε ότι αφορά την περιοχή του Ελαφονησίου που ανήκει στο δίκτυο περιοχών NATURA 2000 λόγω του φυσικού κάλους και των προστατευόμενων ειδών που βρίσκονται εκεί (κέδροι, αμμοθίνες κλπ) το τμήμα σημειώνει ότι στις αυτοψίες που πραγματοποίησε τη θερινή και τη χειμερινή περίοδο τα χρονικά έτη 2012,2013,2014,2015 δείχνουν ότι οι πιέσεις τους θερινούς μήνες τις μεγάλης τουριστικής επισκεψιμότητας προέρχονται από: •Την ανεξέλεγκτη στάθμευση μεγάλου αριθμού οχημάτων στην παραλία δίπλα στα προστατευόμενα είδη και στην έκταση πριν την παραλία, που υποδεικνύονται από τοποθετημένες πινακίδες από τους Δήμους, χωρίς να υπάρχει κάποια προβλεπόμενη αδειοδότηση • Την ανεξέλεγκτη επέκταση των δημοτικών καντινών, λόγω της ανάγκης εξυπηρέτησης του πλήθους των επισκεπτών καλύπτοντας έκταση πολύ μεγαλύτερη από την παραχωρούμενη από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, •Την παράνομη επέκταση της παραχωρούμενης από το ΥΠΕΚΑ ζώνης στους Δήμους για τοποθέτηση ομπλελοκαθισμάτων. • Παράνομες παρεμβάσεις από τους Δήμους της περιοχής στο τοπίο, όπως το μπάζωμα εποχιακού λιμνίου με σκοπό την προσωρινή τοποθέτηση των στερεών απορριμμάτων πριν τη συλλογή τους από τα απορριμματοφόρα, • Την ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων, όπως απόβλητα από γεωργικές καλλιέργειες, μπάζα, παλιές ξαπλώστρες κλπ. • Την λειτουργία επιχειρήσεων θαλασσίων σπορ κατά παράβαση των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων στον αιγιαλό από το ΥΠΕΚΑ • Κατά την υπόλοιπη περίοδο του χρόνου, η περιοχή δέχεται πιέσεις από την ανεξέλεγκτη βόσκηση αιγοπροβάτων, τα οποία προκαλούν καταστροφές στα προστατευόμενα είδη της τοπικής βλάστησης . Για τα παραπάνω η Υπηρεσία αναφέρει πως « έχει ζητήσει από τους Δήμους Κισσάμου και Καντάνου Σελίνου, και την ιδιοκτήτρια της έκτασης εταιρεία, σε συνεργασία με την Δνση Δασών Χανίων να προχωρήσουν στην οριοθέτηση των δασικών οικοσυστημάτων της περιοχής, την περίφραξη τους και να γίνουν οι απαιτούμενες ενέργειες για την προστασία τους. Στη συνέχεια ζητήθηκε να απαγορευτεί στάθμευση και η κίνηση των οχημάτων στην περιοχή που χαρακτηρίζεται από δασικά οικοσυστήματα (χωματόδρομος προς παραλία) καθώς επίσης να προχωρήσει η αδειοδότηση άλλων χώρων στάθμευσης σε σημεία που θα υποδειχθούν από τους Δήμους. Επιπλέον η Υπηρεσία μας έχει επιβάλει Διοικητικές κυρώσεις με την προβλεπόμενη από το άρθρο 28 και 30 του Ν.1650/1986 διαδικασία α) στους Δήμους Κισσάμου και Καντάνου Σελίνου για την ανεξέλεγκτη στάθμευση οχημάτων στην περιοχή, β) στις Μονομετοχικές Επιχειρήσεις εκμετάλλευσης των καντινών και των ομπελοκαθισμάτων για την υπέρβαση επιφάνειας του αιγιαλού με βάση τις Εκθέσεις της Κτηματικής Υπηρεσίας γ) σε επιχείρηση θαλασσίων σπορ που δραστηριοποιόταν στον αιγιαλό της περιοχής χωρίς την σύμφωνη γνώμη του ΥΠΕΚΑ, για το έτος 2014.» Η υπηρεσία δεν αναφέρει πάντως σε τι από τις παραπάνω επισημάνσεις της συμμορφώθηκαν οι αρμόδιοι φορείς, αν εφάρμοσαν τις οδηγίες και τα αιτήματα της και πως εργάζονται για την βελτίωση της εικόνα της περιοχής. ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΟ...ΣΥΡΤΑΡΙ Χαρακτηριστικό των όσων γίνονται στη συγκεκριμένη περιοχή ότι από το 2010 ενώ έχει εκπονηθεί όπως έχει υποχρέωση η χώρα μας με βάση τη νομοθεσία της αλλά και την ευρωπαική νομοθεσία, Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί. Όπως είναι γνωστό η συγκεκριμένη ΕΠΜ υπήρξε αντικείμενο έντονων πολιτικών πιέσεων ώστε να μην εφαρμοστεί. Όπως τονίζει το τμήμα Περιβάλλοντος της Π.Ε. Χανίων «έχει εκπονηθεί και έχει ολοκληρωθεί από τον τότε ΟΑΔΥΚ και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη νια την συνολική περιοχή του Ελαφονησίου (νήσος και απέναντι παραλία) αέχρι Χρυσοσκαλίτισσα η οποία έχει σταλεί στο ΥΠΕΚΑ από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης (αρ. πρωτ. 3938/30-6-2010 διαβιβαστικού) και η οποία μέχρι σήμερα δεν έχει θεσμοθετηθεί σε ΠΔ. Η ΕΠΜ περιέχει μια επιστημονική αποτίμηση της βιοποικιλότητας της περιοχής και προτείνει μέτρα χωροθέτησης χρήσεων γης σε όλη την προαναφερόμενη περιοχή. Συγκεκριμένα στην κρίσιμη ζώνη της παραλίας του Ελαφονησίου (χωματόδρομος έως παραλία) θα είναι επιτρεπτά μόνο: •Η διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας της χλωρίδας και όλων των ειδών της άγριας πανίδας •Τα έργα διατήρησης, διαχείρισης, αναβάθμισης φυσικού περιβάλλοντος, διαχειριστικά μέτρα ελέγχου της βλάστησης, •Τα έργα ανάδειξης περιβάλλοντος και διαχείρισης της επισκεψιμότητας (ενημερωτικές πινακίδες, σήμανση μονοπατιών, κάδοι απορριμμάτων), •Η ημερησία επίσκεψη και μετακίνηση πεζών στα ειδικά διαμορφωμένα και με κατάλληλη σήμανση μονοπάτια, •Η συντήρηση υφιστάμενων υποδομών μετά από ενημέρωση και σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. •Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται από τον Φορέα Διαχείρισης που θα συσταθεί η λειτουργία και η εγκατάσταση δυο μη μόνιμων κατασκευών διαστάσεων μέχρι 20m2 για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και τη φύλαξη μέσων προστασίας με ενέργεια μόνο μέσω ΑΠΕ, και σε κάθε περίπτωση δεν επιτρέπεται κάλυψη μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη. •Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται η αναστήλωση του υπάρχοντος κτηρίου του Φάρου και των οικίσκων του φαροφύλακα, •Απομάκρυνση από τα όρια της ζώνης των υποδομών ΔΕΗ και ΟΤΕ (στύλοι, καλώδια και άλλες σχετικές δομές) αφού με βάση τα προβλεπόμενα δεν έχουν χρησιμότητα και δημιουργούν σημαντική αισθητική ρύπανση. Η μελέτη όμως αυτή απαιτεί επικαιροποίηση με βάση τις νέες περιβαλλοντικές νομοθεσίες από το 2010 και μέχρι σήμερα δεν έχει θεσμοθετηθεί ώστε να αποτελέσει απαιτούμενο εργαλείο χωροθέτησης δραστηριοτήτων στην περιοχή.» Πρόσφατα κυβερνητικοί βουλευτές δήλωσαν την πρόθεση τους να προχωρήσει το ταχύτερο δυνατό η θεσμοθέτηση της ΕΠΜ. Μένει να δούμε αν θα γίνει πραγματικότητα. ΜΠΑΛΟΣ- ΓΡΑΜΒΟΥΣΑ Στις περιοχές προστασίας οικοτόπων και ειδών (Άρθρο 5, Ν. 3937/2011, Ε.Ζ.Δ., Ζ.Ε.Π.) είναι ενταγμένη και η περιοχή της λιμνοθάλασσας του Μπαλού, όπως και όλο το ακρωτήριο Γραμβούσας καθώς και η ήμερη και άγρια Γραμβούσα. Το τμήμα Περιβάλλοντος της Π.Ε. Χανίων επισημαίνει πως: «Η αυξημένη προβολή της περιοχής για την προσέλκυση τουριστικού ρεύματος οδηγεί και εδώ σε περιβαλλοντικές πιέσεις, που έχουν καταγραφεί σε αντίστοιχες εκθέσεις αυτοψίας της Υπηρεσία μας και των συναρμόδιων Υπηρεσιών. Τα προβλήματα που έχουν διαπιστωθεί κατά τους θερινούς και χειμερινούς μήνες των ετών 2012 και 2013 αφορούν κυρίως: •Τον υπερβολικό αριθμό επισκεπτών που επισκέπτονται την περιοχή μέσω του δρόμου αλλά και μέσω των πλοίων που έχουν δρομολογηθεί, ιδιαίτερα τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο που στην περιοχή δένουν έως και τέσσερα πλοία ημερησίως. •Την διαχείριση των απορριμμάτων της περιοχής, καθώς έχει διαπιστωθεί ακόμα και καύση των απορριμμάτων στην περιοχή του Τηγανιού •Την αυθαίρετη ή την καθ' υπέρβαση τοποθέτηση ομπρελοκαθισμάτων για απλή χρήση αιγιαλού •Τις αυθαίρετες κατασκευές με χρήση αναψυκτηρίων (ιδιωτικές και δημοτική) που υπάρχουν στην περιοχή. • Την επιβίβαση-αποβίβαση των επισκεπτών από τα πλοία σε υποδομές (εξέδρα) που δεν διέθεταν την απαιτούμενη αδειοδότηση Για τις παραπάνω παραβάσεις η Υπηρεσία μας έχει επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις στον Δήμο Κίσσαμου και στην Μονομετοχική εταιρεία του Δήμου, ως υπεύθυνη για την διαχείριση της καθαριότητας της περιοχής και τη χρήση του αιγιαλού και του αναψυκτηρίου, στους ιδιώτες που λειτουργούν τα υπόλοιπα αναψυκτήρια και στην πλοιοκτήτρια εταιρεία που είχε αυθαίρετα εγκαταστήσει την εξέδρα και τον διάδρομο αποβίβασης.Σε αντίθεση με την περιοχή του Ελαφονησίου, στην περιοχή του Μπαλού δεν έχει εκπονηθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, προκειμένου να οριστούν τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας, οι χρήσεις της περιοχής και να θεσμοτηθεί με Π.Δ. φορέας διαχείρισης της (του άρθρου 7 του Ν. 3937/2011). Ωστόσο με απόφαση του Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης (πρώην Περιφέρειας) λειτουργεί στο ακρωτήριο της Γραμβούσας, χώρος δασικής αναψυχής η διαχείριση του οποίου έχει παραχωρηθεί στο Δήμο Κισσάμου με εποπτεύουσα αρχή της Δ/νση Δασών Χανίων. Ο Κανονισμός λειτουργίας του χώρου αυτού έχει επιχειρήσει να ελέγξει τις πιέσεις που δέχεται η περιοχή, θέτοντας όρους και κανόνες. Στον ίδιο Κανονισμό, ο Δήμος Κισσάμου ορίζεται ως διαχειριστής του χώρου που οφείλει να ελέγχει την εφαρμογή του.» Σημειώνεται ότι στις αυτοψίες του τμήματος περιβάλλοντος δεν έχουν ενσωματωθεί ανάλογες ενέργειες από πλευράς της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας, της Πολεοδομίας και άλλων υπηρεσιών.